 |
Συλλογικός Κατάλογος
Δημόσιων Βιβλιοθηκών
(Ιανουάριος 2005 -
Οκτώβριος 2005)
Το έργο "Συλλογικός Κατάλογος Δημόσιων Βιβλιοθηκών"
συνεχίζεται τελικά μέχρι και το Δεκέμβριο του 2006, ως πρόγραμμα οριζόντιας δράσης - υποέργο του έργου ΕΠΕΑΕΚ 2005-2006:
"Ολοκλήρωση του έργου των Κινητών Βιβλιοθηκών - Δ.Κ. Βιβλιοθήκη Λειβαδιάς", το οποίο ξεκίνησε και συγχρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους από τον Ιούνιο του 1999.
Στα προηγούμενα τεύχη του ενημερωτικού δελτίου του ΕΚΤ
"Οι Δημόσιες Βιβλιοθήκες...κινούνται", είχαμε αναφερθεί:
-
στις πρώτες προσπάθειες και δυσκολίες, στους συμμετέχοντες φορείς, στους αρχικούς σκοπούς και στόχους του έργου (τ. 1),
-
στον επαναπροσδιορισμό των αρχικών στόχων, και στις βιβλιοθήκες των οποίων οι συλλογές έχουν ενταχθεί στη βάση του ΣΚΔΒ (τ. 2)
-
στη διαδικασία ταύτισης, επιλογής και εισαγωγής των βιβλιογραφικών εγγραφών στη βάση του ΣΚΔΒ (τ. 3).
Από τον Ιανουάριο του 2005 ως σήμερα, παρά το μειωμένο προσωπικό, έγιναν αξιόλογες εργασίες:
-
Η βάση αυξήθηκε και αριθμεί τις
25.238 βιβλιογραφικές εγγραφές και 60.455
εγγραφές καθιερωμένων τύπων
-
Εμπλουτίστηκαν οι μονογραφικές σειρές (
2.716 βιβλιογραφικές εγγραφές), οι οποίες διατίθενται στο Διαδίκτυο σε μορφή ISO 2709 και .pdf
-
Εισήχθησαν 614
βιβλιογραφικές εγγραφές οπτικοακουστικού υλικού
-
Ελέγχθηκαν εισαχθείσες διπλοεγγραφές (ως διπλοεγγραφές θεωρούνται όσες εγγραφές έχουν το ίδιο ISBN ή ακριβώς τα ίδια στοιχεία στο πεδίο 2 xx _, οπότε ενημερώνεται μόνο το πεδίο 911_ της παραμένουσας εγγραφής με τα ανάλογα στοιχεία της άλλης που διεγράφη)
-
Εισήχθησαν όσα αρχεία Γεωγραφικών όρων και Συλλογικών Οργάνων (όχι εκδοτών) από το CD "Αρχεία Καθιερωμένων Επικεφαλίδων» που εξέδωσε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (έκδ. 2003) δεν υπήρχαν ήδη στη βάση του Συλλογικού Καταλόγου, μετά από επιλογή και προσαρμογή τους στους κανόνες που έχουν υιοθετηθεί και ακολουθούνται με συνέπεια στο ΣΚΔΒ. Συνολικά προστέθηκαν
7.608 εγγραφές.
-
Διατέθηκαν στο web και τα
Συλλογικά Όργανα (7.602 εγγραφές) και οι
Γεωγραφικοί όροι (10.150 εγγραφές) τόσο σε μορφή τύπου GARE (. pdf ), όσο
και σε μορφή ISO 2709 , δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για απευθείας και επιλεκτική εισαγωγή των εγγραφών στη βάση των ενδιαφερομένων για μελλοντική άμεση χρήση.
Παράλληλα, συνέχισαν να διατίθενται τα αρχεία Ονόματα Προσώπων, Οικογενειακά Ονόματα, Ομοιόμορφοι τίτλοι και Θέματα σε μορφή τύπου GARE (.pdf).
Απ' αυτό το τεύχος, θα επεκταθούμε σε μια πιο λεπτομερή αναφορά στους προβληματισμούς, τις πρακτικές και τις διαδικασίες, καθώς και τους κανόνες που ακολουθούνται από το ΣΚΔΒ, ξεκινώντας από τις μονογραφικές σειρές.
Μονογραφικές σειρές: Μια σύντομη εισαγωγή
Σύμφωνα με τους AACR2 (Αγγλο-αμερικάνικοι Κανόνες Καταλογογράφησης 2 η έκδ.), ως περιοδική έκδοση (serial) θεωρείται κάθε έκδοση σε οποιοδήποτε μέσο που κυκλοφορεί σε διαδοχικά μέρη, φέρει αριθμητικούς ή χρονολογικούς προσδιορισμούς και πρόκειται να συνεχίζεται η έκδοσή της επ' αόριστο. Στις περιοδικές εκδόσεις συμπεριλαμβάνονται και οι μονογραφικές σειρές (αριθμημένες μονογραφίες σε σειρά).
Η έννοια της σειράς ως περιοδικό δημοσίευμα κατά την εγγραφή τεκμηρίων σε έναν κατάλογο έχει διττή παρουσία και χρήση:
-
Ως στοιχείο αλληλοσχετιζόμενων τεκμηρίων, όπου το κάθε τεκμήριο φέρει, εκτός από το δικό του κύριο τίτλο, και συλλογικό ο οποίος αναφέρεται συνολικά στην ομάδα των τεκμηρίων. Οι σειρές έχουν συνήθως ομοιόμορφο φυσικό σχήμα και εκδίδονται από τον ίδιο εκδότη, ενώ μπορεί να συνοδεύονται ή όχι από αρίθμηση. Η εγγραφή του στοιχείου αυτού σ' έναν κατάλογο (της Περιοχής Σειράς των ISBDs και σύμφωνα με τους AACR 2) γίνεται στο προβλεπόμενο γι' αυτή τη χρήση πεδίο του UNIMARC 225_ και αποτελεί σημείο πρόσβασης.
π.χ. Κάτω από τον τίτλο της σειράς « Γλωσσολογία » των εκδόσεων
"Πατάκης" έχουν εκδοθεί τα βιβλία με τους τίτλους "Η νεοελληνική γλώσσα",
"Φωνολογία", "Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας",
"Διάλογος περί της ορθής προφοράς του Λατινικού και του Ελληνικού λόγου". Έτσι, στο πεδίο 225_ της κάθε βιβλιογραφικής μονάδας εισάγεται η πληροφορία.
-
Ως μονογραφική σειρά (δηλ. ομάδα μονογραφιών), η οποία αποτελεί μια διαδοχική δημοσίευση του ιδίου εκδότη, συνήθως με αόριστη και χωρίς προκαθορισμένη χρονική κατάληξη, και η οποία μπορεί να καταχωρηθεί ως αυτόνομη βιβλιογραφική εγγραφή. Με αυτή μπορούν να διασυνδεθούν όλα τα τεκμήρια που έχουν εκδοθεί κάτω από τον -συλλογικό για τα τεκμήρια- τίτλο της, αποτελώντας σημείο πρόσβασης και περιλαμβάνοντας τα αναλυτικά στοιχεία της σειράς για την αναζήτηση και ταύτιση μιας βιβλιογραφικής αναγραφής.
π.χ. Με την αναγραφή της μονογραφικής σειράς "Γλωσσολογία" των εκδόσεων
"Πατάκης" μπορούν να διασυνδεθούν τα βιβλία με τους τίτλους "Η νεοελληνική γλώσσα",
"Φωνολογία", "Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας",
"Διάλογος περί της ορθής προφοράς του Λατινικού και του Ελληνικού λόγου" στο πεδίο
410_ , ικανοποιώντας την ανάγκη ομαδοποίησής τους υπό ένα συλλογικό τίτλο.
Η απόφαση για τη δημιουργία ή μη χωριστών βιβλιογραφικών εγγραφών για τις μονογραφικές σειρές, λαμβάνεται από το αντίστοιχο κέντρο καταλογογράφησης, βάση της ανάγκης για παρακολούθηση των αναλυτικών βιβλιογραφικών δεδομένων της σειράς
Μετά τους σχετικούς πρώτους προβληματισμούς, στο ΣΚΔΒ εκτιμήθηκε από την ομάδα διαχείρισης της βάσης ότι η βιβλιογραφική εγγραφή των μονογραφικών σειρών αποτελεί μια αξιόλογη και επωφελή πληροφορία τόσο για το προσωπικό όσο και τους χρήστες των δημοσίων βιβλιοθηκών (τους ερευνητές, τα μέλη των πανεπιστημιακών και εκπαιδευτικών κοινοτήτων, τους φοιτητές, κ.λπ. ), και δεν θα έπρεπε να απορριφθεί ως επιλογή, παρά το ότι πολλές φορές στην πορεία αναρωτηθήκαμε αν άξιζε τελικά να αφιερωθεί τόσος χρόνος και προσπάθεια σε σχέση με το αρχικά εκτιμηθέν και αναμενόμενο όφελος. Φθάνοντας όμως σήμερα σε μια φάση ωριμότητας, ως αποτέλεσμα της τεχνογνωσίας και της πείρας που αποκτήθηκε αυτά τα χρόνια, θεωρούμε ότι οι εγγραφές μονογραφικών σειρών του ΣΚΔΒ μπορούν να αποτελέσουν ένα έναυσμα και πρώτο υλικό για περισσότερη επεξεργασία και βελτίωση των αντίστοιχων εγγραφών άλλων βιβλιοθηκών.
Οι προβληματισμοί, οι πρακτικές και οι κανόνες που ακολουθούν, σχετικά με τις μονογραφικές σειρές, έχουν απασχολήσει, κυρίως, όσους έχουν επεξεργαστεί εγγραφές μέσω του υποσυστήματος του ΑΒΕΚΤ 5.5 «Ανταλλαγή δεδομένων», και κυρίως με την επιλογή ελεγχόμενης και όχι αυτόματης διασύνδεσης.
Μονογραφικές σειρές ΣΚΔΒ:
Προβληματισμοί, πρακτικές και κανόνες
Κατά την ελεγχόμενη διασύνδεση (ταύτιση και επιλογή) των μονογραφιών σειρών με τα τεκμήρια μέσα από το υποσύστημα του ΑΒΕΚΤ 5.5
"Ανταλλαγή δεδομένων" αντιμετωπίσαμε και αντιμετωπίζουμε διάφορους προβληματισμούς, κυρίως γιατί κάθε δημόσια βιβλιοθήκη, ως αυτόνομο κέντρο καταλογογράφησης, ακολουθεί διαφορετικό τρόπο προσέγγισης του θέματος, και έτσι εμφανίζονται πολυποίκιλες πρακτικές:
-
Κάποιες βιβλιοθήκες μετά τον τίτλο στο 200_$ a της μονογραφικής σειράς ή/και στο 225_$ a της μονογραφίας προσθέτουν και τον εκδότη π.χ.
Λογοτεχνία/Γράμματα, ή
Λoγοτεχνία/Γράμματα, ή
Λογοτεχνία (Γράμματα), ή
Λογοτεχνία$ f Γράμματα, κ.λπ.
Είναι αλήθεια ότι αυτές οι επιλογές και πρακτικές, διευκολύνουν τη συσχέτιση στο
410_ της μονογραφίας αφού, τουλάχιστον στο ΑΒΕΚΤ 5.5, κατά τη διαδικασία της ταύτισης παρουσιάζονται μόνο τα στοιχεία του πεδίου
200_ της μονογραφικής σειράς (μαζί με το στοιχείο του εκδότη). Όμως, δε θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε βιβλιοθηκονομικά ορθή την καταχώριση στο πεδίο
200_$ a της μονογραφικής σειράς και του στοιχείου του εκδότη. Ο εκδότης, κατά το UNIMARC , μπαίνει στο
210_$ c , ενώ στο 200_$ f οι έχοντες την πνευματική υπευθυνότητα.
Από την άλλη πλευρά, όμως, αν ο εκδότης κατά την αναγραφή της μονογραφικής σειράς καταχωρηθεί στο
210_$ c , κατά την ελεγχόμενη εισαγωγή διασυνδέσεων της σειράς από το υποσύστημα του ΑΒΕΚΤ 5.5, παρουσιάζεται μια εικόνα παρόμοια με την παρακάτω, δηλ. χωρίς να είναι εμφανές το στοιχείο του εκδότη. Πράγμα που καθιστά δύσκολη την ταύτιση και την ορθή επιλογή του τίτλου της σειράς.
π.χ. για τη σειρά "Λογοτεχνία".
Στο ΣΚΔΒ το πρόβλημα αυτό έχει αντιμετωπιστεί, και στην ιστοσελίδα
http :// vivl - livad . voi . sch . gr / syllogikoskatalogos /
μπορεί να βρει κανείς λεπτομερώς την πρακτική που ακολουθείται.
-
Αλλες βιβλιοθήκες καταχωρούν τη σειρά μόνο στο 225_ της μονογραφικής εγγραφής, χωρίς διασύνδεση στο 410_.
Κάποιες φορές απαντάται και η λανθασμένη περίπτωση να μην υπάρχει ενημερωμένο το πεδίο 225_, και να υπάρχει ενημέρωση μόνο του στοιχείου σειράς στο 410_.
Στο ΣΚΔΒ υπάρχει ενημέρωση των στοιχείων της σειράς και στα δύο πεδία της βιβλιογραφικής εγγραφής του τεκμηρίου.
-
Στο 225_ αρκετών μονογραφικών εγγραφών δεν υπάρχει σωστή ή καθόλου επιλογή του Δείκτη Μορφής του Τίτλου.
Στο ΣΚΔΒ είναι υπό επεξεργασία.
-
Στις σειρές παρατηρείται από την πλευρά των εκδοτών μια τελείως άναρχη και ασυνεπής πολιτική. Σε πολλές περιπτώσεις που ο βιβλιοθηκονόμος θεωρεί ότι ο τάδε τίτλος αντιστοιχεί σε σειρά, ενώ ο εκδότης τον έχει χρησιμοποιήσει απλά για να κατηγοριοποιήσει κάποια τεκμήρια για λόγους marketing και μόνο. Ή σε κάποια τεκμήρια ο τίτλος θεωρείται ως σειρά ενώ σε άλλα ως υποσειρά π.χ.
"Συλλογή περιστέρια" του εκδοτικού οίκου "Πατάκης": αλλού παρουσιάζεται ως αυτόνομη σειρά και αλλού ως υποσειρά του
"Σύγχρονη λογοτεχνία για παιδιά και για νέους", ενώ κατά την επίσημη εκδοχή του εκδότη ο τίτλος της σειράς είναι όπως ακριβώς παρουσιάζεται στους επισήμους καταλόγους του, δηλ.
"Συλλογή περιστέρια (από 9 ετών)", ενώ ο τίτλος "Σύγχρονη λογοτεχνία για παιδιά και για νέους" αποτελεί μια κατηγορία βιβλίων.
Στο ΣΚΔΒ, θεωρείται (έχοντας πάντα υπόψη τους AACR 2) ότι:
-
Μόνο ο ίδιος ο εκδότης μπορεί να πιστοποιήσει αν ένας τίτλος αποτελεί σειρά των εκδόσεών του ή όχι, και
-
Αν υπάρχει αριθμός σειράς ή/και επιμελητής σίγουρα τότε ο τίτλος θεωρείται ως σειρά.
-
Σε αρκετές μονογραφίες στο
225_ παρατηρείται σύγχυση από τις βιβλιοθήκες ως προς την επιλογή των υποπεδίων
$ h (Αριθμός Μέρους) ή $ v (Προσδιορισμός Τόμου) για την αρίθμηση της σειράς.
Στο ΣΚΔΒ η αρίθμηση της σειράς καταχωρείται στο 225_$ v και στο 410_$ v , ενώ το $ h χρησιμοποιείται για την αρίθμηση των υποσειρών.
-
Στις μονογραφικές σειρές η
χρονολογία έκδοσης, ένα σημαντικό ίσως στοιχείο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν στοιχεία ούτε οι ίδιοι οι εκδότες.
Στο ΣΚΔΒ, ως χρονολογία έκδοσης της σειράς έχει χρησιμοποιηθεί η χρονολογία της 1 ης έκδοσης του τεκμηρίου που φέρει αρίθμηση σειράς το
"1", εφόσον υπάρχει. Σ' αυτή την περίπτωση ενημερώνεται και το πεδίο 100_$ a , όσον αφορά τον Τύπο Χρονολογίας δημοσίευσης και τις Χρονολογίες Δημοσίευσης 1 και 2.
-
Κάποιες βιβλιοθήκες επιλέγουν την εισαγωγή μιας μονογραφικής σειράς μόνο με το στοιχείο του τίτλου όπως ακριβώς εμφανίζεται στο τεκμήριο, π.χ. Λογοτεχνία, χωρίς κανένα πρόσθετο στοιχείο. Τότε όμως είναι αδύνατη η συσχέτιση στο πεδίο 410_ της μονογραφίας, αφού με αυτόν τον τίτλο υπάρχουν σειρές πάρα πολλών εκδοτών.
-
Αλλες βιβλιοθήκες έχουν εγγραφές μονογραφικών σειρών χωρίς ενημέρωση των πεδίων:
-
100_, όσον αφορά τον Τύπο Χρονολογίας Δημοσίευσης και τις Χρονολογίες Δημοσίευσης 1 και 2 (εφόσον υπάρχει σχετική πληροφορία στο 210_$ c )
-
110_, απαραίτητο γιατί πιστοποιεί τον τύπο του περιοδικού δημοσιεύματος
-
101_, για τη γλώσσα της μονογραφικής σειράς, που πρέπει να είναι η ίδια με τη γλώσσα των τεκμηρίων με τα οποία διασυνδέεται
-
102_, για τον τόπο δημοσίευσης (στοιχείο που συνάγεται από το 210_$ a , εκτός αν υπάρχει σαφώς διαφορετική πληροφορία).
Το πρόβλημα αυτό, της μη ενημέρωσης αυτών των πεδίων, προκύπτει κυρίως όταν γίνεται η εισαγωγή νέας μονογραφικής σειράς μέσα από το πεδίο 410_ της μονογραφίας, όπου τα μοναδικά πεδία της μονογραφικής σειράς που καταχωρούνται είναι τα: 001_, 005_, 200_, και 801_.
Στο ΣΚΔΒ ενημερώνονται τα κάτωθι πεδία:
011_ ( ISSN )
100_ ( Τύπος Χρονολογίας Δημοσίευσης και Χρονολογίες Δημοσίευσης 1 και 2
)
101_ (κωδικός γλώσσας)
102_ (κωδικός χώρας δημοσίευσης)
110_ (χαρακτηρισμός τύπου περιοδικού δημοσιεύματος - Μονογραφική Σειρά)
200_ (Κύριος τίτλος της σειράς, Παράλληλος τίτλος σειράς, Μνείες ευθύνης σχετικές με τη σειρά, Αρίθμηση μέσα στη σειρά, Τίτλος υποσειράς, Παράλληλος τίτλος υποσειράς, Αρίθμηση μέσα στην υποσειρά)
210_(Τόπος δημοσίευσης, Εκδότης, Χρονολογία δημοσίευσης) και
801_ (Κέντρα καταλογογράφησης)
Η τελική μορφή μιας μονογραφικής σειράς στο ΣΚΔΒ είναι παρόμοια με την εγγραφή του παρακάτω παραδείγματος:
Σε Unimarc και πλήρη εμφάνιση:
Περισσότερα στοιχεία για τα παραπάνω μπορείτε να βρίσκετε στην
ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση
που ενημερώνεται τακτικά:http://vivl-livad.voi.sch.gr/syllogikoskatalogos
Κατερίνα Kεράστα
Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λειβαδιάς
Τηλ.: 22610-89979
Fax: 22610-81028
Email:
aikker@sch.gr
|
 |
