Ένα νέο ψηφιακό αποθετήριο με σημαντικό περιεχόμενο της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας, διατίθεται ελεύθερα στο Διαδίκτυο. Πρόκειται για το αποθετήριο (http://repository.costas-simitis.gr) του πολιτικού Αρχείου του Ιδρύματος Κωνσταντίνου Σημίτη, το οποίο διατίθεται μέσα από τις ψηφιακές υποδομές του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), με βάση τις αρχές της Ανοικτής Πρόσβασης και με την εφαρμογή διεθνών προτύπων σε ψηφιακό περιβάλλον. Η δημόσια παρουσίαση του αποθετηρίου έγινε σε εκδήλωση στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, την Τετάρτη 6 Μαΐου 2015.   

Το Αρχείο του Ιδρύματος Κ. Σημίτη περιλαμβάνει περίπου 40.000 σημαντικά για τους ερευνητές τεκμήρια, όπως χειρόγραφα κείμενα και σημειώσεις, δημόσιες ομιλίες, άρθρα, μελέτες, εκθέσεις, δελτία τύπου, αλληλογραφία, φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό.  

Το Αρχείο αποτυπώνει την πορεία της πολιτικής σκέψης, των ιδεολογικών αναφορών και τη διαδρομή του προβληματισμού του πρώην πρωθυπουργού για τα εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή θέματα. Καλύπτει πέντε περίπου δεκαετίες, με αφετηρία την δεκαετία του 1960 και τον Όμιλο Παπαναστασίου, όταν ο Κ. Σημίτης άρχισε να δραστηριοποιείται πολιτικά, και εξακολουθεί να εμπλουτίζεται με ανάλογο υλικό μέχρι σήμερα. Απευθύνεται σε ερευνητές, μελετητές της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας, πολιτικούς, κοινωνιολόγους, ιστορικούς, φοιτητές, και σε απλούς ενδιαφερόμενους διαδικτυακούς επισκέπτες που επιθυμούν να ενημερωθούν για τη σύγχρονη πολιτική σκέψη.  

Η ψηφιοποίηση του υπάρχοντος υλικού εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2016. Πρόκειται για ενεργό αρχείο, δεδομένου ότι η ροή εγγράφων, εκθέσεων, φωτογραφικού και άλλου υλικού συνεχίζεται. Το υλικό εξακολουθεί να συγκεντρώνεται σε αυτό, να οργανώνεται, να τεκμηριώνεται και να ψηφιοποιείται -όταν δεν είναι ήδη σε ψηφιακή μορφή- ώστε να είναι διαθέσιμο στο κοινό μέσω του αποθετηρίου. Σημειώνεται ότι στο Αρχείο δεν περιλαμβάνονται έγγραφα του αρχείου πρωθυπουργού, τα οποία σύμφωνα με το νόμο 2846/2000 έχουν κατατεθεί και βρίσκονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.  

Το Ίδρυμα Κ. Σημίτη έχει οργανώσει με δικούς του πόρους το Αρχείο και το υποστηρίζει με το ειδικευμένο επιστημονικό βιβλιοθηκονομικό και αρχειονομικό προσωπικό. Το ΕΚΤ υλοποίησε όλες τις απαραίτητες εργασίες για την πλήρη και ολοκληρωμένη μετάπτωση του περιεχομένου του αρχείου στις ηλεκτρονικές υποδομές αποθετηρίων που διαθέτει και αναπτύσσει, με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδεικνύονται τα βασικά χαρακτηριστικά του αρχείου και το περιεχόμενο να είναι πραγματικά αναζητήσιμο, ανακτήσιμο και αξιοποιήσιμο.  

Ταυτόχρονα οι υπηρεσίες ψηφιακών αποθετηρίων που προσφέρει το ΕΚΤ διασφαλίζουν την αποθήκευση, διατήρηση και ανοικτή διάθεση του αρχείου. Πρόκειται, δε, για την πρώτη φορά που στην Ελλάδα το αρχείο ενός Έλληνα πολιτικού ψηφιοποιείται και διατίθεται με σύγχρονο, ολοκληρωμένο και ανοικτό τρόπο.  

Όπως επισημαίνει η Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, η συνεργασία μεταξύ του ΕΚΤ και του Ιδρύματος Κ. Σημίτη εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των συνεργασιών που πραγματοποιεί το ΕΚΤ με φορείς που διαθέτουν περιεχόμενο που είναι αναγκαίο και χρήσιμο για την πραγματοποίηση πρωτογενούς έρευνας, σε μια προσπάθεια ελεύθερης διάθεσης τεκμηριωμένων σημαντικών ιστορικών, πολιτικών ντοκουμέντων. Στόχος είναι η επέκταση των συνεργασιών που υλοποιεί το ΕΚΤ με ιδρύματα πολιτικών ή οργανισμούς και αρχεία πολιτικών στοχαστών.  

To Aποθετήριο με το πολιτικό Αρχείο του Ιδρύματος Κ. Σημίτη έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά αποθετηρίων που αναπτύσσει το ΕΚΤ, είτε στο πλαίσιο της διάθεσης του ψηφιακού περιεχομένου που συγκεντρώνει (όπως το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, το Αποθετήριο Ήλιος του ΕΙΕ, κ.ά.), είτε σε συνεργασία με φορείς έγκριτου επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου (όπως το Αποθετήριο Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για την Ακρόπολη, το Αποθετήριο ΕΛ/ΛΑΚ, το Αποθετήριο Ιστορικού Αρχείου Αιγαίου "Εργάνη", το Ψηφιακό Μουσικό Ανθολόγιο Ευτέρπη, κ.ά.).  

Ανοικτό ψηφιακό περιεχόμενο για την έρευνα στις κοινωνικές & πολιτικές επιστήμες  

Στην εκδήλωση για τη δημόσια παρουσίαση του Ψηφιακού Αποθετηρίου του Αρχείου του Ιδρύματος Κ. Σημίτη, αρχικά μίλησε η Πρόεδρος του Ιδρύματος, Δάφνη Κ. Σημίτη, για την ίδρυση και τον σκοπό του Ιδρύματος, που εστιάζει στη συγκέντρωση υλικού που αφορά την πολιτική δραστηριότητα του πρώην πρωθυπουργού. Υπογράμμισε ότι οι δράσεις του Ιδρύματος στοχεύουν στην εξασφάλιση δύο προτεραιοτήτων, τη συμμετοχή στον πολιτικό προβληματισμό και διάλογο στην Ελλάδα, και την επιστημονική εγκυρότητα και καινοτόμο επιστημονική ερμηνεία. Επισήμανε ότι επιδίωξη του Ιδρύματος είναι ένα ζωντανό και προσιτό αρχείο, ώστε ερευνητές, φοιτητές και το ευρύ κοινό να έχουν πρόσβαση σε αυτό μέσω Διαδικτύου, ενώ αναφέρθηκε στη συμβολή των χορηγών και δωρητών η οποία υπήρξε σημαντική για τη δημιουργία και ψηφιοποίηση του Αρχείου. Στόχος στο μέλλον, όπως είπε, είναι το αρχείο να γίνει δίγλωσσο και επίσης το Ίδρυμα να αναπτύξει συνεργασίες με αντίστοιχα Ιδρύματα του εξωτερικού.  

Στη συνέχεια, το Αρχείο παρουσίασε η Δρ Δάφνη Κυριάκη-Μάνεση, Επιστημονική Υπεύθυνη του Αρχείου Κωνσταντίνου Σημίτη, η οποία αναφέρθηκε στην οργάνωση του Αρχείου (πρότυπα, μέθοδοι εργασίας), στις ανθρώπινες και δικτυακές υποδομές που απαιτήθηκαν, στα θέματα διαχείρισης του αρχείου και  στην ανάπτυξη υπηρεσιών προς την ακαδημαϊκή/ερευνητική κοινότητα.  

Η Δρ Δ. Μάνεση επισήμανε στην ομιλία της ότι για την τεκμηρίωση του Αρχείου υιοθετήθηκαν διεθνή πρότυπα παραγωγής μεταδεδομένων, στα οποία ενσωματώθηκαν ελεγχόμενα λεξιλόγια και καθιερωμένα ονόματα προσώπων, οργανισμών, γεωγραφικών τόπων και ιστορικών περιόδων. Η τεκμηρίωση των συλλογών υλοποιήθηκε σε επίπεδο τεκμηρίου, κυρίως βάσει του προτύπου DublinCore, ενώ για την αποτύπωση των θεμάτων χρησιμοποιήθηκαν ο  Θησαυρός Eurovoc.  

Όπως τόνισε η Δρ. Δ. Μάνεση, με βάση τους στόχους του Ιδρύματος αλλά και τη γενικότερη πολιτική του ΕΚΤ, η Ανοικτή Πρόσβαση στο υλικό του αρχείου και στις καταγραφές του ήταν η φυσική επιλογή. Προς αυτή την κατεύθυνση η συνεργασία με το ΕΚΤ ξεκίνησε το 2013 με τη μετάπτωση των μεταδεδομένων που αφορούσαν τις καταγραφές των τεκμηρίων στο περιβάλλον του αποθετηρίου, γεγονός που αποτέλεσε ουσιαστική λύση για την αναζήτηση, την πλοήγηση, τη διαδικτυακή προβολή και την ένταξή του σε διεθνή σημεία συγκέντρωσης ψηφιακού περιεχομένου, όπως η Europeana.  

Η Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, στην ομιλία της επισήμανε ότι από το 2008, σε σχετική εκδήλωση που είχε διοργανώσει το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και την Δημοκρατία, το ΕΚΤ είχε εκφράσει το όραμα του για ενιαία και ανοικτή πρόσβαση σε αρχεία προσωπικοτήτων με ιδιαίτερη ερευνητική, αλλά και πολιτική ιστορική αξία.  

Ένα τέτοιο αρχείο είναι και αυτό του Ιδρύματος Κ. Σημίτη, και η σημασία του έχει δύο διαστάσεις. Η πρώτη διάσταση αφορά στο ίδιο το περιεχόμενο της συλλογής, καθώς η οργάνωση/διάρθρωση του υλικού και η χρήση προηγμένων τεχνολογιών επιτρέπει τη διασύνδεση των τεκμηρίων με άλλο σχετικό υλικό και την άμεση πρόσβαση σε αυτό με πολλαπλούς τρόπους. Η δεύτερη διάσταση της σημασίας του Αρχείου του Ιδρύματος Κ. Σημίτη είναι αυτή της διάθεσής του μέσα από τις ψηφιακές υποδομές ενός οργανισμού με δημόσιο χαρακτήρα και αποστολή, όπως το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.  

Η ανοικτή και ψηφιακή διάθεση του τεκμηρίου, του ντοκουμέντου και της πρωτογενούς πληροφορίας εν γένει, διασφαλίζει τη δυνατότητα για μια "κριτική ανάγνωση" της σύγχρονής ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ιστορίας. Επιπλέον, η προσέγγιση, η ερμηνεία και η ένταξη των ντοκουμέντων σε ένα ευρύτερο συμφραζόμενο, κάτι που είναι εφικτό μέσα από τις ψηφιακές υποδομές διασυνδεδεμένων δεδομένων που προσφέρει το ΕΚΤ, αποτελεί την ουσιαστικότερη συμβολή στην διατήρηση και απόδοσή τους στον ίδιο τον πολίτη.   

Η Δρ Ε. Σαχίνη υπογράμμισε ότι στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου, το ΕΚΤ έχει επεκτείνει τις συνεργασίες του με περισσότερους από 100 φορείς έγκριτου περιεχομένου, οι οποίοι χρησιμοποιούν τις ψηφιακές υποδομές και υπηρεσίες  του προκειμένου να διαθέτουν το υλικό τους και να αυξάνουν τον αντίκτυπο στην επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία εν γένει. Το ΕΚΤ έχει αναγνωρίσει από νωρίς την ιδιαίτερη σημασία των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών και συνεισφέρει ουσιαστικά στην ψηφιακή οργάνωση, διατήρηση και διάθεση των σχετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων. Στο πλαίσιο αυτού του στόχου υλοποιεί μια σειρά από έργα, με καίριο αυτό του ελληνικού Ευρετηρίου της επιστημονικής παραγωγής στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες, έργο που βαίνει προς ολοκλήρωση τους επόμενους μήνες.    

Για τη σημασία του αρχείου μίλησε στην εκδήλωση και ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Σημίτης, ο οποίος ανέφερε ότι πρόκειται για το προσωπικό του πολιτικό αρχείο με σημειώσεις, σημειώματα, διάφορα γράμματα, κ.ά. Παράλληλα υπογράμμισε ότι έχει διανυθεί μεγάλη απόσταση όσον αφορά την ανοικτότητα των αρχείων πολιτικών προσώπων, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν όχι μόνο από ιστορικούς, αλλά και από οποιονδήποτε ερευνά ένα σχετικό ζήτημα. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά "ένα αρχείο είναι χρήσιμο ώστε να μην νομίζουμε ότι αρχίζουν όλα από την αρχή, υπάρχει και ένα παρελθόν που δεν πρέπει να το ξεχνάμε".  

Το Ψηφιακό Αποθετήριο του Αρχείου του Ιδρύματος Κωνσταντίνου Σημίτη αναπτύσσεται στο πλαίσιο της πράξης "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας/Κοινωνικά Δίκτυα – Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες" που υλοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Η πράξη εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ψηφιακή Σύγκλιση" του ΕΣΠΑ (με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης).  

Οι παρουσιάσεις και τα βίντεο της εκδήλωσης διατίθενται στην ιστοσελίδα http://www.ekt.gr/news/events/ekt/2015-05-06.

Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο  

Ψηφιακό Αποθετήριο του Αρχείου του Ιδρύματος Κ. Σημίτη
http://repository.costas-simitis.gr  

Εκδήλωση για τη δημόσια παρουσίαση του αποθετηρίου
http://www.ekt.gr/news/events/ekt/2015-05-06  

Ψηφιακά Αποθετήρια ΕΚΤ
http://www.epset.gr/el/Digital-Content/Digital-Repositories

Επικοινωνία για δημοσιογράφους
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
Μαργαρίτης Προέδρου, τηλ.: 210 7273966, e-mail: mproed@ekt.gr
http://www.ekt.gr | http://web.ekt.gr                  

Σχετικά με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης  

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (www.ekt.gr) αποτελεί επιστημονική εγκατάσταση εθνικής χρήσης στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ως εθνική υποδομή, το ΕΚΤ έχει θεσμικό ρόλο τη συλλογή, οργάνωση, διάθεση και διατήρηση του συνόλου της ελληνικής επιστημονικής, ερευνητικής και πολιτιστικής παραγωγής (περιεχόμενο και δεδομένα) και τη διάχυσή της, εντός και εκτός της χώρας. Παρέχει ευρεία πληροφόρηση για τα θέματα έρευνας & καινοτομίας, υποστηρίζει τη συμμετοχή σε εθνικά & ευρωπαϊκά προγράμματα, προωθεί την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων, και παράγει στατιστικές & δείκτες για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία στην Ελλάδα. 

Το ΕΚΤ αναπτύσσει και λειτουργεί ηλεκτρονική υποδομή, με υψηλή επενδεδυμένη αξία και διαδικασίες, που εξυπηρετεί εθνικούς ρόλους, παρέχει προηγμένες ηλεκτρονικές υπηρεσίες, ενισχύει την ανοικτή πρόσβαση στη γνώση και διασφαλίζει πρόσβαση στους χρήστες από οπουδήποτε, οποτεδήποτε.

Με εκτεταμένο δίκτυο εγκαθιδρυμένων συνεργασιών με διεθνείς φορείς και με σημαντικούς φορείς παραγωγής έγκριτου περιεχομένου στην Ελλάδα, όπως βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία, ερευνητικά κέντρα, και με προσανατολισμό προς την κοινωνία, το ΕΚΤ διακρίνεται για την εξωστρέφεια, τη συνέπεια, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα στη λειτουργία του. 

Η Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του ΕΚΤ, αναφέρεται στις συνεργασίες του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης με φορείς έγκριτου ψηφιακού περιεχομένου