Το Συνέδριο με θέμα "Σχεδιάζοντας τις Βιβλιοθήκες του Μέλλοντος" πραγματοποιήθηκε στις 10-11 Ιουνίου 2008, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας. Στον ίδιο χώρο, το Ινστιτούτο Goethe Αθηνών, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, διοργανώνει έκθεση φωτογραφίας με θέμα "Όραμα Βιβλιοθήκης".

Στο συνέδριο, όπου παρουσιάστηκαν οι τρέχουσες αρχιτεκτονικές τάσεις για τον εκσυγχρονισμό των βιβλιοθηκών και την προσέλκυση περισσότερων χρηστών, συμμετείχαν Έλληνες, αλλά και ξένοι ομιλητές που μετέφεραν τις εμπειρίες τους από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ. Το συνέδριο παρακολούθησαν περισσότεροι από 240 σύνεδροι (διευθυντές βιβλιοθηκών, βιβλιοθηκονόμοι, εκπρόσωποι της Πολιτείας για τον τομέα των βιβλιοθηκών, αρχιτέκτονες).

Οι βιβλιοθήκες ως κτήρια οφείλουν να επαναπροσδιοριστούν ώστε να εξυπηρετούν τις καινούργιες δραστηριότητες, ως χώροι λειτουργικοί, προσιτοί και ευχάριστοι, "δημόσιοι παράδεισοι" σύμφωνα με την Dr Marian Koren (Ένωση Ολλανδικών Δημοσίων Βιβλιοθηκών). Όπως τόνισε δε χαρακτηριστικά, οι βιβλιοθήκες έχουν γίνει κάτι περισσότερο από χώροι αποθήκευσης βιβλίων. Συνδυάζουν βιβλία και νέα μέσα για μαθησιακές διευκολύνσεις, ενώ αποτελούν ορόσημο για πόλεις και πανεπιστήμια.

"Στο πλαίσιο της νέας αντίληψης για τα κτήρια των βιβλιοθηκών, με επιπρόσθετη την παράμετρο του "πράσινου κτιρίου" με σεβασμό στο περιβάλλον, κινείται ο σχεδιασμός του νέου Πολιτιστικού Πάρκου στο οποίο θα ενταχθεί το νέο κτήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος" επισήμανε ο Δρ. Θεόδωρος Μαραβέλιας (αρχιτέκτονας, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος).

Η ανέγερση μιας βιβλιοθήκης που θα ανταποκρίνεται με επιτυχία σε αυτές τις προκλήσεις, αποβαίνει ιδιαίτερα επίπονη διαδικασία. Σύμφωνα με την Leslie Burger (Διευθύντρια της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Princeton) η εξοικονόμηση των απαιτούμενων πόρων και η εξασφάλιση ιδιωτικής και κυβερνητικής υποστήριξης, προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή και στήριξη της κοινότητας που θα εξυπηρετεί η βιβλιοθήκη.

Ο Jean-François Jacques (Υπεύθυνος της Υπηρεσίας Κοινού και του Δικτύου του Γραφείου των Βιβλιοθηκών, της Δημόσιας Ανάγνωσης και των Πολυμέσων, Παρίσι) αναφέρθηκε στη μετάβαση από την παραδοσιακή Βιβλιοθήκη στη Βιβλιοθήκη Πολυμέσων ("μεντιαθήκη"). Οι σύγχρονες Βιβλιοθήκες ανανεώνονται συνεχώς, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προσδοκίες του κοινού, αναπροσαρμόζουν την αρχιτεκτονική και τη διαρρύθμισή τους: τα διαχωριστικά μειώνονται, οι θέσεις αυξάνονται, οι συναλλαγές αυτοματοποιούνται, η αισθητική εκσυγχρονίζεται με βάση το εμπορικό μάρκετινγκ, ενώ διαμορφώνονται νέες υπηρεσίες για άτομα με ειδικές ανάγκες.

Στο ρόλο των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών και τη μετατροπή τους σε κέντρα εκμάθησης και έρευνας, με βάση τις νέες εκπαιδευτικές απαιτήσεις, αναφέρθηκε η Sonsoles Celestino Angulo (Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης, Ισπανία).

Η Alessandra Giovannini (Διευθύντρια Δημοτικής Βιβλιοθήκης San Giorgio, Pistoia Ιταλίας) παρουσίασε ένα εντυπωσιακό παράδειγμα μετατροπής ενός βιομηχανικού κτηρίου σε σύγχρονη βιβλιοθήκη, δίνοντας ζωή σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της πόλης - ένα χρήσιμο παράδειγμα που μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, όπου υπάρχουν πολλά παλιά κτήρια.

Στον ελληνικό χώρο, ο Αντώνης Φ. Αγγελής (Διευθυντής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρόδου) περιέγραψε παραστατικά τις εργασίες αναστήλωσης του κτηρίου όπου στεγάζεται η βιβλιοθήκη, για να γίνει λειτουργικό κτήριο και να προσελκύσει κόσμο. Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρόδου ιδρύθηκε το 1947 και στεγάστηκε σε ένα από τα σημαντικότερα ιπποτικά μνημεία της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου. Σήμερα, συνδυάζει την παράδοση με σύγχρονες δράσεις και υπηρεσίες, όπως το Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης και η παροχή δωρεάν πρόσβασης στο Διαδίκτυο, η ψηφιοποίηση του μεγαλύτερος μέρους του αρχείου των τοπικών εφημερίδων, κ.λπ.

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν παραδείγματα ελληνικών βιβλιοθηκών που έχουν κατασκευαστεί με σύγχρονες προδιαγραφές, οι οποίες προσαρμόζονται στο χώρο, στο τοπίο και στον αστικό ιστό. Τονίστηκε μάλιστα η αλλαγή του ρόλου των βιβλιοθηκών που αντανακλάται στα κτήριά τους, τα οποία πρέπει να αποτελούν χώρους συνάντησης όπως τα Internet café, όπου παρέχεται δωρεάν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Παράλληλα επισημάνθηκε ότι η πληθώρα μελετών που έχουν γίνει στο πλαίσιο διδακτορικών διατριβών ή εργασιών των σχολών αρχιτεκτονικής, καθώς και σχεδίων που έχουν ήδη υλοποιηθεί και αφορούν κτήρια βιβλιοθηκών, θα μπορούσαν κάλλιστα να τροφοδοτήσουν μια βάση δεδομένων που θα καθιστούσε το υλικό αυτό ευκολότερα προσβάσιμο και αξιοποιήσιμο από βιβλιοθηκονόμους, μηχανικούς και αρχιτέκτονες.

Οι εισηγήσεις των ομιλητών, καθώς και το βίντεο του συνεδρίου διατίθενται στο δικτυακό τόπο της ΟΕΕΒ www.goethe.de/synergasia.

Σημειώνεται ότι στο αίθριο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών λειτουργεί μέχρι τις 20 Ιουνίου η έκθεση φωτογραφίας "Οραμα Βιβλιοθήκης", όπου παρουσιάζονται 23 παραδείγματα με αρχιτεκτονικές ιδέες που αφορούν βιβλιοθήκες της ψηφιακής εποχής. Η έκθεση, σε συνεννόηση με το Goethe Institut Athen, μπορεί να μεταφερθεί σε άλλες πόλεις ή βιβλιοθήκες.

Η Οργανωτική Επιτροπή Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών ιδρύθηκε το 2003, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας ελληνικών και διεθνών οργανισμών, με στόχο τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών βιβλιοθηκών, ιδιαίτερα των δημόσιων και δημοτικών, και την αναβάθμιση των υπηρεσιών τους. Περιλαμβάνει δε ως μέλη τους ακόλουθους οργανισμούς: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα, Ινστιτούτο Cervantes Αθηνών, Ινστιτούτα Goethe Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, Κέντρο Τεκμηρίωσης Αμερικανικής Πρεσβείας, Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης.