Η ζωφόρος του Παρθενώνα, ένα έργο μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας, παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε ψηφιακή μορφή, σε CD-ROM. Πρόκειται για μια εφαρμογή η οποία αναπτύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού - Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης - Α' Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (EKT).

Το περιεχόμενο του CD-ROM "H ζωφόρος του Παρθενώνα", που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας" του ΕΚΤ (χρηματοδότηση: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Κοινωνία της Πληροφορίας"), είναι διαθέσιμο στο διαδικτυακό κόμβο του ΕΚΤ, στη διεύθυνση http://www.ekt.gr/parthenonfrieze.

Η εικονική αναπαράσταση του συνόλου των παραστάσεων της ζωφόρου αποτελεί ένα σημαντικό έργο για την ψηφιακή τεκμηρίωση και προβολή πολιτιστικού περιεχομένου μεγάλης αξίας. Το ΕΚΤ, ως φορέας που συλλέγει, τεκμηριώνει, ψηφιοποιεί και διαθέτει ελληνικό περιεχόμενο, συμμετέχει στην εφαρμογή αυτή αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες για μια νέα συστηματική προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς.  

Το CD-ROM και το ομότιτλο πολύπτυχο βιβλίο, των Σωκράτη Μαυρομμάτη και Κορνηλίας Χατζηασλάνη, παρουσιάστηκαν την Τετάρτη 4 Ιουνίου 2003 στο Μουσείο Μπενάκη, από το Διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, καθηγητή ’γγελο Δεληβορριά, τον καθηγητή Δημήτριο Παντερμαλή και το Διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης Ευάγγελο Μπούμπουκα.

Ο κ. Α. Δεληβοριάς επεσήμανε ότι πρόκειται για δύο εξαιρετικής ποιότητας έργα, με εκπαιδευτική διάσταση. Ο κ. Δ. Παντερμαλής αναφέρθηκε στη συνεισφορά των δύο εκδόσεων για την ακριβή αναπαράσταση της ζωφόρου στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η ζωφόρος είναι το πρώτο μνημείο όπου "αυτοσυστήνεται" η πρώτη δημοκρατία του κόσμου, δεδομένου ότι σε αυτό απεικονίζονται ανθρώπινες μορφές στην πομπή προς την Ακρόπολη κατά τα Παναθήναια. Από την πλευρά του, ο κ. Ε. Μπούμπουκας επεσήμανε τη συνεισφορά του ΕΚΤ στη διάδοση ελληνικού περιεχομένου σε ψηφιακή μορφή με νέες τεχνολογίες, και στις προσπάθειες που καταβάλλει το ΕΚΤ για ενίσχυση ανάλογων προσπαθειών.

Όπως τονίστηκε από όλους τους ομιλητές, τόσο το CD-ROM όσο και το βιβλίο απευθύνονται στο ευρύ κοινό με εύληπτο και κατανοητό τρόπο. Χαρακτηρίζονται όμως ταυτόχρονα και από επιστημονική τεκμηρίωση, γεγονός που τα καθιστά ένα απαραίτητο εργαλείο τόσο για τον αρχαιολόγο - μελετητή που έχει τη δυνατότητα να διευρύνει τη σχετική έρευνα, όσο και για τον καθηγητή ως εκπαιδευτικό βοήθημα.

Η εφαρμογή "Η ζωφόρος του Παρθενώνα"

Η εφαρμογή συγκεντρώνει και υπομνηματίζει για πρώτη φορά, στα ελληνικά και αγγλικά, όλους τους σωζόμενους λίθους της ζωφόρου των μουσείων Βρετανικού, Ακροπόλεως και Λούβρου, σε φωτογραφίες των αυθεντικών λίθων και όχι των αντιγράφων. Οι φωτογραφίες έχουν συμπληρωθεί με τα σωζόμενα σχέδια των J. Carrey (1674) και J. Stuart (1751), δίνοντας την πληρέστερη δυνατή εικόνα του συνόλου.

"Η ζωφόρος του Παρθενώνα" απευθύνεται τόσο σε αρχαιολόγους όσο και στο ευρύτερο κοινό, με πίνακα επιλογών (μενού) που περιλαμβάνει εισαγωγή και περιήγηση στη ζωφόρο, περιγραφή των παραστάσεων ανά λίθο, αρίθμηση των λίθων, ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αναφορά στους συντελεστές του έργου. Για την εφαρμογή συνεργάστηκαν οι: Aλκηστις Χωρέμη, Κορνηλία Χατζηασλάνη, Σωκράτης Μαυρομμάτης, Ειρήνη Καϊμάρα, Κωστής Αντωνιάδης και Εύη Σαχίνη.

Η εισαγωγή παρέχει πληροφορίες για το ναό και το γλυπτό διάκοσμο, θεωρίες για την ερμηνεία του θέματος της ζωφόρου καθώς και για το σχεδιασμό, την κατασκευή και την ιστορία της.

Η περιήγηση του χρήστη στις τέσσερις πλευρές του μνημείου, με το εικονίδιο ενός παιδιού που κινείται παράλληλα με τη ζωφόρο στο κάτω μέρος της οθόνης, πραγματοποιείται και προς τις δυο κατευθύνσεις, από τα δεξιά προς τα αριστερά και αντίστροφα. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στο χρήστη να παρακολουθήσει "ζωντανα" την πορεία της πομπής των Παναθηναίων, να σταθεί σε λεπτομέρειες και να ενημερωθεί αναλυτικά για κάθε απεικόνιση.

Η περιγραφή των παραστάσεων της ζωφόρου ανά λίθο περιλαμβάνει φωτογραφικό κατάλογο των λίθων, με συνοδευτική εισαγωγή και περιγραφικά κείμενα. Επιλέγοντας ένα λίθο με το δείκτη, εμφανίζεται η αναλυτική περιγραφή του και η φωτογραφία του, με αχνό υπόβαθρο τα σχέδια του Carrey, τα οποία εμφανίζονται ή απομακρύνονται από την οθόνη με τη χρήση ενός πλήκτρου.

Χρησιμοποιώντας τα βέλη, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να μεταβεί στον επόμενο ή στον προηγούμενο λίθο. Σε περίπτωση που ο λίθος ή το περιγραφικό κείμενο είναι μεγάλο, η μετακίνηση γίνεται με τα σχετικά scrollbars. Παράλληλα υπάρχει και η δυνατότητα επεξήγησης προεπιλεγμένων λέξεων.

Σημειώνεται πως η ζωφόρος του Παρθενώνα είναι μια συνεχής ανάγλυφη παράσταση με μορφές, που περιέτρεχε το επάνω μέρος του κυρίως ναού, μέσα από την εξωτερική κιονοστοιχία του, και είχε συνολικό μήκος 160 μέτρα και ύψος περίπου ένα μέτρο. Το θέμα της ζωφόρου είναι η πομπή προς την Ακρόπολη κατά τα μεγάλα Παναθήναια, τη γιορτή προς τιμή της θεάς Αθηνάς. Στην πομπή εικονίζονται περίπου 360 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές και περισσότερα από 250 ζώα, κυρίως άλογα. Ομάδες ιππέων και αρμάτων καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωφόρου, ενώ ακολουθεί η πομπή της θυσίας με τα ζώα και τη μεταφορά ιερών τελετουργικών σκευών και προσφορών. Στη μέση της ανατολικής πλευράς, επάνω από την είσοδο του ναού, εικονίζεται η παράδοση του πέπλου στο λατρευτικό ξύλινο άγαλμα της θεάς, που αποτελούσε το αποκορύφωμα του πολυήμερου εορτασμού των Παναθηναίων. Αριστερά και δεξιά εικονίζονται καθιστοί οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου.

Η ζωφόρος του Παρθενώνα σε ψηφιακή μορφή διατίθεται στο ευρύ κοινό στα ακόλουθα σημεία:

- ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Βασ. Κωνσταντίνου 48, 116 35 Αθήνα
Τηλ. 210 7273942 Fax. 210 7246618
e-mail: books@eie.gr

- Μουσείο Μπενάκη

- Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων