Τα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα για την ανάπτυξη και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου, οι δράσεις για την πολιτιστική κληρονομιά στο 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, οι πρωτοβουλίες ελληνικών φορέων για ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο και τα πνευματικά δικαιώματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας ήταν τα θέματα που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της ημερίδας, που διοργάνωσαν με επιτυχία το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΕΠΘ) την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2003 στην Αθήνα.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου Cultivate, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ελληνικών φορέων, υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής, ακαδημαϊκών, ερευνητών και επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα του ψηφιακού περιεχομένου.

Σε χαιρετισμό του, ο κ. Ε. Μπούμπουκας (Διευθυντής του ΕΚΤ) επεσήμανε την ανάγκη για συγκροτημένη αποτύπωση, ενιαία νοηματική επεξεργασία και διασύνδεση του περιεχομένου αρχείων, μουσείων και βιβλιοθηκών. Όπως τόνισε ο κ. Μπούμπουκας, το ΕΚΤ δραστηριοποιείται ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση, με την υλοποίηση του έργου "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας" (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Κοινωνία της Πληροφορίας") που αφορά την οργάνωση και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου σε θέματα επιστήμης, έρευνας και τεχνολογίας.

Από την πλευρά της, η κ. Κ. Χατζοπούλου (εκπρόσωπος του ΥΠΕΠΘ, υπεύθυνη του έργου Cultivate στην Ελλάδα) αναφέρθηκε στους βασικούς άξονες του έργου, το οποίο αφορά την προώθηση των δράσεων του προγράμματος IST (Τεχνολογίες της Κοινωνίας της Πληροφορίας) σε θέματα πολιτισμού. Παράλληλα, παρουσίασε τις δράσεις που υλοποίησε το έργου, όπως η δημιουργία ιστοσελίδας (http://www.ekt.gr/cultivate), η οποία παρέχει, μεταξύ άλλων, σύνδεση σε εθνικούς κόμβους ενημέρωσης για την πολιτιστική κληρονομιά και πρόσβαση στο ηλεκτρονικό περιοδικό Cultivate Interactive.

Κύριος ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο κ. Bernard Smith (Διευθυντής του Τομέα για τη Διατήρηση και Ενίσχυση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΓΔ "Κοινωνία της Πληροφορίας" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), ο οποίος παρουσίασε τις δράσεις που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά στο 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της ΕΕ. Ο κ. Smith υπογράμμισε πως στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι η ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων και υπηρεσιών που θα διαμορφώσουν νέα μαθησιακά πρότυπα, βασισμένα στην τεχνολογία, και θα διευρύνουν την πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά και την ευρωπαϊκή γνώση. Τα συστήματα αυτά αφορούν, για παράδειγμα, εικονικές κοινότητες για συνεργασία στη μάθηση (virtual collaborative learning communities), πολυγλωσσικά μεταφραστικά συστήματα, υπηρεσίες ψηφιακών βιβλιοθηκών, κ.λπ.

Στη συνέχεια, ο κ. Γ. Λιόντος (Διευθυντής στη Διεύθυνση Σχέσεων Ελλάδας-Ευρωπαϊκής Ένωσης, Υπουργείο Πολιτισμού) αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες του ΥΠΠΟ για τη δημιουργία εθνικής πολιτικής ψηφιοποίησης του πολιτιστικού περιεχομένου και τη συγκρότηση Ειδικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων (ΕΨΕΠΑ), τη διαμόρφωση ενός χρηματοδοτούμενου και σαφώς στοχοθετημένου εθνικού προγράμματος ψηφιοποίησης πολιτιστικού αποθέματος και την ενίσχυση της συνεργασίας των κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας.

Τα χρηματοδοτούμενα έργα του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ)" παρουσίασε η κα Β. Σταύρου (Διαχειριστική Αρχή της ΚτΠ). Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στους στόχους, τα χρηματοοικονομικά στοιχεία και τις πράξεις των έργων για την εισαγωγή και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, την ανάδειξη, αξιοποίηση και τεκμηρίωση του ελληνικού πολιτισμού στην ΚτΠ, τα περιφερειακά γεωγραφικά συστήματα και τις καινοτόμες ενέργειες, καθώς και την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη για την ΚτΠ.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Ι. Καραμπάσης (Διευθυντής Διοίκησης Διαχείρισης της ΚτΠ) υπογράμμισε πως η Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ στοχεύει στην υποστήριξη των φορέων που δραστηριοποιούνται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΚτΠ, έχοντας ως άξονες προτεραιότητας την παιδεία και τον πολιτισμό, την εξυπηρέτηση του πολίτη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την ανάπτυξη και απασχόληση, τις επικοινωνίες και την τεχνική βοήθεια.

Παρουσιάζοντας το πρόγραμμα δράσης του Οργανισμού Προβολής του Ελληνικού Πολιτισμού (ΟΠΕΠ) για "ψηφιακό πολιτιστικό περιεχόμενο για όλους", ο κ. Γ. Καλαμαράς (Διευθυντής στη Διεύθυνση Ψηφιακών Εφαρμογών του ΟΠΕΠ) τόνισε πως στόχος δεν είναι μόνο η προβολή του ελληνικού πολιτισμού στην παγκόσμια ΚτΠ, αλλά και η οικονομική βιωσιμότητα του εγχειρήματος. Στο πλαίσιο αυτό, προτεραιότητα δίνεται στην ανάπτυξη ψηφιακών εκδόσεων και εφαρμογών περιεχομένου, στο σχεδιασμό και εφαρμογή νέων εκθεσιακών και μουσειολογικών προσεγγίσεων, στην έρευνα και ανάπτυξη ψηφιακών συστημάτων για την οικονομική αξιοποίηση υλικών και άυλων πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Στα πνευματικά δικαιώματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας αναφέρθηκε η καθ. Δ. Καλλινίκου (Διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας). Όπως επεσήμανε η κα Καλλινίκου, η ελληνική νομοθεσία, με το άρθρο 81 του Νόμου 3057/2002 (ΦΕΚ Α 239) προσάρμοσε το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο στις ρυθμίσεις της Οδηγίας 2001/29 που αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η Ελλάδα μάλιστα είναι το πρώτο κράτος μέλος της ΕΕ που ολοκλήρωσε την διαδικασία της εναρμόνισης μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία (22-12-2002). Η προστασία των δικαιούχων στην Κοινωνία της Πληροφορίας επιτυγχάνεται με τους εξής τρόπους: α) αναγνωρίζονται ή ενισχύονται τα λεγόμενα ψηφιακά δικαιώματα (το δικαίωμα αναπαραγωγής, το δικαίωμα παρουσίασης/διάθεσης στο κοινό καθώς και το δικαίωμα διανομής), ενώ παράλληλα προβλέπονται περιορισμοί των δικαιωμάτων με στόχο την εξισορρόπηση των συμφερόντων μεταξύ των δικαιούχων και του ευρύτερου κοινού, β) προβλέπονται υποχρεώσεις κατάλληλης έννομης προστασίας κατά της εξουδετέρωσης των τεχνολογικών μέτρων, καθώς και κατά των παρανόμων δραστηριοτήτων που αλλοιώνουν τις ηλεκτρονικές πληροφορίες διαχείρισης των δικαιωμάτων, γ) θεσπίζονται κατάλληλες κυρώσεις και μέσα έννομης προστασίας κατά της προσβολής των δικαιωμάτων.

Σημειώνεται πως πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα πολιτιστικής κληρονομιάς στο 6ο ΠΠ είναι διαθέσιμες στο συνοπτικό οδηγό για το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, που επιμελήθηκε το ΕΚΤ, με αφορμή τις εκδηλώσεις που πραγματοποίησε για την παρουσίαση του νέου Προγράμματος Πλαισίου, στις 18-20 Δεκεμβρίου 2002, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ο οδηγός, που είναι διαθέσιμος στον κόμβο του ΕΚΤ, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις θεματικές προτεραιότητες και τα οριζόντια προγράμματα του 6ου ΠΠ, τα μέσα υλοποίησης και τα κριτήρια αξιολόγησης, τους κανόνες συμμετοχής και τη διαδικασία υποβολής προτάσεων, ενώ συμπεριλαμβάνεται και ένα γλωσσάριο με βασική ορολογία του προγράμματος.

Οι εισηγήσεις των ομιλητών της ημερίδας, όπως και ο συνοπτικός οδηγός για το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, διατίθενται στο διαδικτυακό κόμβο του ΕΚΤ (http://www.ekt.gr).