14/07/2006

Το πλαίσιο στο οποίο θα δραστηριοποιηθεί τα επόμενα χρόνια ο χώρος της Έρευνας και της Τεχνολογίας (Ε&Τ), τα όργανα διοίκησής της και τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας τους καθορίζουν οι προτάσεις της Διυπουργικής Επιτροπής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΔΕΕΤ) για το νέο Σχέδιο Νόμου Έρευνας και Τεχνολογίας που παρουσιάστηκαν την Τετάρτη 5 Ιουλίου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, παρουσία των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Μ. Γιαννάκου και Ανάπτυξης Δ. Σιούφα.

Οι προτάσεις, οι οποίες τίθενται σε δημόσια διαβούλευση προκειμένου να καταρτισθεί στη συνέχεια το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή μέχρι το τέλος του έτους, συγκεκριμενοποιούν τον τρόπο χρηματοδότησης των επιστημονικών και ερευνητικών προσπαθειών και προσδιορίζουν τις μεθόδους αξιολόγησής τους προκειμένου να υπάρχει διαφάνεια και αξιοκρατία.

Βασικός άξονας των προτεινόμενων ρυθμίσεων είναι η αριστεία στην Ε&Τ, η συνεργατική έρευνα μεταξύ ΑΕΙ, ερευνητικών κέντρων, επιχειρήσεων και μεγάλων ελληνικών και διεθνών οργανισμών σε τομείς εθνικής προτεραιότητας, η προώθηση της επιχειρηματικότητας και της τεχνολογικής καινοτομίας. Με αυτές επιχειρείται η χάραξη μιας ενιαίας στρατηγικής για την Ε&Τ, προκειμένου η Ελλάδα να συμμετέχει ενεργά στις διεθνείς εξελίξεις στους παραπάνω τομείς.

Όπως επισήμανε ο υπουργός Ανάπτυξης Δ. Σιούφας, δίνεται έμφαση στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που συναντά η καινοτομική έρευνα και στην ανάγκη στενότερης συνεργασίας μεταξύ επιστήμης και βιομηχανίας για την επίτευξη απτών αξιοποιήσιμων και μετρήσιμων αποτελεσμάτων, προϊόντων και υπηρεσιών. Σύμφωνα με τον υπουργό οι προτάσεις αποβλέπουν, μεταξύ άλλων, στη ρύθμιση θεμάτων που αφορούν τη διοίκηση και το προσωπικό των ερευνητικών κέντρων, και τη συνεργασία τους με τα ΑΕΙ και ΤΕΙ στη βάση της επιστημονικής αριστείας και ισοτιμίας.

H υπουργός Παιδείας Μ. Γιαννάκου τόνισε ότι βασικός στόχος είναι η διεθνοποίηση του συστήματος και η επάνοδος Ελλήνων επιστημόνων που βρίσκονται στο εξωτερικό. Υπογράμμισε δε ότι η προσπάθεια αυτή αναμένεται να συνεισφέρει ουσιαστικά και στην αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα.

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Ανάπτυξης Γ. Παπαθανασίου υπογράμμισε ότι με τις προτάσεις που παρουσιάζονται επιδιώκεται η δημιουργία των αναγκαίων μηχανισμών για τη σωστή και δίκαιη αξιολόγηση των προτάσεων για βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, στη βάση των κριτηρίων της αξιοκρατίας, της επιστημονικής αριστείας και της καινοτομίας.

Τις προτάσεις παρουσίασε ο γενικός γραμματέας Έρευνας & Τεχνολογίας καθ. Ι. Τσουκαλάς, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο γενικός γραμματέας ΥΠΕΠΘ καθ. Α. Καραμάνος και ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ) καθ. Δ. Νανόπουλος.

Ο γενικός γραμματέας ΥΠΕΠΘ καθ. Α. Καραμάνος τόνισε ότι η επίτευξη του στόχου της Λισαβόνας για παραγωγή νέας γνώσης μέσω της έρευνας και η παραγωγική αξιοποίησή της με ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων, προϋποθέτει συστράτευση και αρμονική συνεργασία του επιστημονικού δυναμικού σε ΑΕΙ/ΤΕΙ, ερευνητικοί φορείς, επιχειρήσεις. Υπογράμμισε δε ότι το νέο πλαίσιο διαχωρίζει τη βασική από την εφαρμοσμένη έρευνα τόσο στη χρηματοδότηση όσο και στη διαχείριση, με τη βασική έρευνα να στηρίζεται κυρίως σε εθνικούς πόρους, ενώ την εφαρμοσμένη κυρίως σε κοινοτικούς.

Ο πρόεδρος του ΕΣΕΤ καθ. Δ. Νανόπουλος τόνισε ότι αναμένει να κατατεθούν συγκεκριμένες προτάσεις ή εναλλακτικές θέσεις από τους αρμόδιους φορείς και όχι απλώς να εκφραστούν αόριστες διαφωνίες, ενώ σημείωσε ότι για να φέρουν οι νέες νομοθετικές αλλαγές το επιθυμητό αποτέλεσμα θα πρέπει να συνοδεύονται και από ταυτόχρονη αλλαγή νοοτροπίας όλων των Ελλήνων.

Τέλος, ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι "οι προτάσεις της ΔΕΕΤ συμβάλλουν στην αποκατάσταση ενός αυτοσυνεπούς, διαφανούς και αξιοκρατικού συστήματος διοίκησης έρευνας που να εξυπηρετεί τους εθνικούς στόχους, την ευρωπαϊκή πολιτική, την ενίσχυση της αριστείας, την κινητικότητα του ερευνητικού δυναμικού, τη δημιουργία κρίσιμης μάζας ικανής να ανταγωνιστεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο".

Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου σε έρευνα και τεχνολογία

Oι προτάσεις καλύπτουν τρεις θεματικές ενότητες: τα όργανα διοίκησης της έρευνας και τεχνολογίας, τους φορείς διεξαγωγής της έρευνας και τις διεθνείς συνεργασίες. Mεταξύ άλλων προβλέπονται τα εξής:

- Δημιουργούνται τρία όργανα διοίκησης:
α) Tο Eθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Tεχνολογίας (ΕΣΕΤ), ανεξάρτητο όργανο που θα αναφέρεται απευθείας στον πρωθυπουργό και θα συμβουλεύει την κυβέρνηση για τη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής στην έρευνα και την τεχνολογία.
β) Η Διϋπουργική Eπιτροπή Έρευνας και Tεχνολογίας (ΔΕΕΤ) στην οποία συμμετέχουν δέκα υπουργεία (Oικονομία, Εθνικής Αμυνας, Aνάπτυξης, ΠEXΩΔE, Παιδείας, Aπασχόλησης, Yγείας, Aγροτικής Aνάπτυξης, Πολιτισμού, Δημόσιας Tάξης), και η οποία θα χαράσσει την πολιτική για την έρευνα και θα κατανέμει τα σχετικά κονδύλια.
γ) O Eθνικός Oργανισμός Έρευνας και Tεχνολογίας (ΕΟΕΤ) που θα είναι υπεύθυνος για την προώθηση, υλοποίηση και διαχείριση του Εθνικού Προγράμματος Έρευνας και Τεχνολογίας (προκήρυξη και διαχείριση επιμέρους προγραμμάτων).
Προβλέπεται επίσης η δημιουργία Γραφείου Γενικής Επιθεώρησης, ανεξάρτητου από τον ΕΟΕΤ, που θα παρέχει συμβουλές, θα ελέγχει και θα αποτρέπει νομικά σφάλματα και οικονομικές ατασθαλίες.

- Eισάγεται αξιοκρατικό σύστημα αξιολόγησης όλων των ερευνητικών προτάσεων και προγραμμάτων. Κριτές θα είναι επιστήμονες από το εξωτερικό που θα επιλέγονται από τον Διεθνή Eπιστημονικό Iστό (Web of Sciences), ενώ θεσπίζονται κανόνες δεοντολογίας για αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ κριτών και αξιολογούμενων. Eπίσης, το σύστημα θα διατηρεί "μνήμη" ως προς την επιτυχή ή μη συμμετοχή ερευνητών σε προγράμματα, σύμφωνα με την αξιολόγηση από τους κριτές.

- Kαθιερώνεται ετήσια υποχρεωτική αυτοαξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων (με κριτήρια τη δημόσια και εξωτερική χρηματοδότηση, την επιστημονική και τεχνολογική προβολή) καθώς και εξωτερική αξιολόγηση από διεθνείς κριτές κάθε 5 χρόνια.

- Θεσπίζονται τα κριτήρια και οι διαδικασίες για την ανάδειξη των διοικήσεων και των επιστημονικών συμβουλίων στα ερευνητικά κέντρα, καθώς και για την εξέλιξη του προσωπικού των κέντρων.

- Παρέχονται κίνητρα για συνεργασία των AEI/TEI με ερευνητικά κέντρα και παραγωγικούς φορείς, και προωθείται περαιτέρω η συνεργασία ΑΕΙ/ΤΕΙ και ερευνητικών κέντρων σε μεταπτυχιακά προγράμματα, δράσεις συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και επίβλεψη διδακτορικών διατριβών.

- Δίνεται έμφαση στις διεθνείς συνεργασίες, με ενίσχυση της συμμετοχής ερευνητικών ομάδων σε διεθνή προγράμματα και αξιοποίηση των ευκαιριών του Eυρωπαϊκού Xώρου Έρευνας. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης έρευνας από ελληνικές πηγές σε άλλες χώρες καθώς και η χρηματοδότηση ξένων ερευνητών για έρευνα στην Ελλάδα.

Οι προτάσεις παρουσιάζονται στο δικτυακό τόπο της ΓΓΕΤ (www.gsrt.gr), ενώ υπάρχει η δυνατότητα αποστολής παρατηρήσεων και επισημάνσεων στη διεύθυνση diavouldeet@gsrt.gr.

www.ekt.gr, με πληροφορίες από ΓΓΕΤ