20/07/2009

Προς το παρόν, τα σημερινά ρομπότ απέχουν πολύ από τα εξελιγμένα ρομπότ της επιστημονικής φαντασίας, καθώς ακόμα και τα πιο "έξυπνα" από αυτά είναι οριακά κάτι περισσότερο από "σκλάβοι" που εκτελούν αυτό για το οποίο έχουν προγραμματιστεί από τους ανθρώπους.

Πολλές ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να κατασκευάσουν ρομπότ που θα είναι λιγότερο εργάτες και περισσότερο σύντροφοι. Όμως για να παίξουν αυτό τον ρόλο, θα πρέπει να μπορούν να αλληλεπιδρούν με φυσικό τρόπο με τους ανθρώπους, να έχουν ενεργό ρόλο, να παίρνουν πρωτοβουλίες, να αποφασίζουν, να κάνουν ερωτήσεις, να συζητάνε και τελικά να προβλέπουν ή να "διαβάζουν" τις προθέσεις του ανθρώπου-συνομιλητή τους - γεγονός καθόλου εύκολο για μια "μηχανή".

Μια ευρεία διεπιστημονική ομάδα, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου JAST (Joint Action Science & Technology) (χρηματοδότηση: 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ), προσπαθεί να πετύχει ακριβώς αυτό: να κατασκευάσει ένα ρομπότ που μπορεί να προβλέψει τις δράσεις και τις προθέσεις ενός ανθρώπου.

Για τον σκοπό αυτό, οι Ευρωπαίοι ερευνητές -που βρίσκονται στην αιχμή της συγκεκριμένης τεχνολογίας διεθνώς- έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους στους γνωσιακούς μηχανισμούς που αποτελούν τη βάση μιας κοινής δραστηριότητας δύο ατόμων, οι οποίοι έχουν ένα κοινό στόχο. Μελετώντας αρχικά τη διαδραστική επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων, με μια σειρά από πειράματα, μπορούν πλέον να εφαρμόσουν τα συμπεράσματά τους στην ανάπτυξη μιας πιο "φυσικής" ρομποτικής συμπεριφοράς.

Οι έρευνες στις νευροεπιστήμες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι βασίζονται σε "νευρώνες-καθρέπτες" του εγκεφάλου τους, που ενεργοποιούνται, όταν παρακολουθούν μια δραστηριότητα. Οι νευρώνες μιμούνται ό,τι βλέπουν, αντιγράφοντας μια δραστηριότητα και αναπαράγοντάς την νοητικά, με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος καταλαβαίνει και μαθαίνει.

Οι ερευνητές αξιοποιούν την ανωτέρω ανακάλυψη, δημιουργώντας ένα ρομποτικό σύστημα που ενσωματώνει αυτή την ικανότητα παρατήρησης και μίμησης-κατοπτρισμού. Σύμφωνα με τον Wolfram Erlhagen από το Πανεπιστήμιο Minho της Πορτογαλίας " Το ρομπότ παρακολουθεί έναν άνθρωπο να κάνει κάτι, "χαρτογραφεί" τη συμπεριφορά του και σταδιακά μαθαίνει να προβλέπει τις πράξεις του ανθρώπου-συνεταίρου του. Μπορεί ακόμα και να επισημαίνει τα λάθη του τελευταίου, όταν αυτός ξεφεύγει από αυτό που το ρομπότ έχει ήδη καταγράψει στα κυκλώματά του (ηλεκτρονικά και όχι νευρωνικά!) ως σωστή ή αναμενόμενη δραστηριότητα".

Με βάση αυτή την ικανότητα, τα πειράματα έχουν δείξει ότι το ρομπότ μπορεί να λειτουργήσει ακόμα και ως δάσκαλος-καθοδηγητής, π.χ. για την κατασκευή ενός παιγνιδιού. Μπορεί ακόμα να συνεργαστεί ισότιμα με ανθρώπους σε μια δουλειά, φθάνοντας στο σημείο να κάνει κάτι μόνο του πριν να του το πει κάποιος άνθρωπος, ακριβώς επειδή μπορεί να προβλέψει τι χρειάζεται να γίνει, δηλαδή μπορεί να "διαβάσει" τις προθέσεις του ανθρώπου-συνεργάτη του.

Το ρομπότ του JAST διαθέτει μια "νευρωνική" αρχιτεκτονική που του επιτρέπει όχι μόνο να προβλέπει μηχανικές κινήσεις (όπως κάνουν άλλα ρομπότ), αλλά τις ίδιες τις ανθρώπινες προθέσεις. Πριν όμως αφεθεί ελεύθερο να συνεργαστεί με ανθρώπους σε ένα πραγματικό εργασιακό περιβάλλον, το ευρωπαϊκό ρομπότ πρέπει να μάθει μια σειρά από "τρόπους" συμπεριφοράς, ανάλογα με τις διαφορετικές περιστάσεις.

Σημειώνεται ότι στο JAST συμμετέχουν 7 φορείς, από Γερμανία, Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία και Πορτογαλία. Από ελληνικής πλευράς συμμετέχει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

www.ekt.gr, με πληροφορίες από AΠΕ-ΜΠΕ, Ερευνητικό έργο JAST