30/06/2005

Τέσσερις διακεκριμένοι Έλληνες επιστήμονες βραβεύθηκαν με τα Επιστημονικά Βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη, που απονεμήθηκαν, για όγδοη φορά, σε μια ξεχωριστή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουνίου 2005 στη μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Kάρολος Παπούλιας και ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, ενώ τα Βραβεία απένειμε ο Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής Χρ. Κίττας.

Σκοπός των Επιστημονικών Βραβείων, τα οποία απονέμονται κάθε δύο χρόνια, είναι η ενίσχυση του δημιουργικού έργου νέων Ελλήνων Επιστημόνων - μέχρι 40 ετών - οι οποίοι χάρη στην εξαιρετική επίδοση στον τομέα τους, συμβάλλουν στην προαγωγή της επιστήμης και στην προβολή του ελληνικού πνεύματος στην Ελλάδα και στο διεθνή χώρο.

Τα "Επιστημονικά Βραβεία" του Ιδρύματος Μποδοσάκη για το 2005, ύψους 20.500 ευρώ το καθένα, απονεμήθηκαν στους εξής επιστήμονες:

α) Πασχάλης Β. Αλεξανδρίδης, Καθηγητής Τμήματος Chemical & Biological Engineering στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης στο Buffalo για τον τομέα των Εφαρμοσμένων Θετικών Επιστημών (κλάδος Μικρο- και Νανο- Επιστήμης και Τεχνολογίας)

To ερευνητικό έργο του Πασχάλη Αλεξανδρίδη εστιάζεται στον τομέα της μοριακής μηχανικής και νανοτεχνολογίας και ιδιαίτερα στην κατανόηση των μηχανισμών αυτο-οργάνωσης και κατευθυνόμενης οργάνωσης (self-assembly and directed assembly) μορίων και νανοσωματιδίων. Η μεθοδολογία του είναι κυρίως πειραματική και παράλληλα αναπτύσσει μοντέλα που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των πειραμάτων καθώς και στο σχεδιασμό νέων.

Η μοριακή αυτο-οργάνωση αναμένεται να συμβάλει στο σχεδιασμό και ανάπτυξη προϊόντων σε μοριακό επίπεδο, με εφαρμογές στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόμηση ενέργειας. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα των ερευνών του Π. Αλεξανδρίδη έχουν οδηγήσει σε: διαλύματα φαρμάκων που αυξάνουν την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, επιχρίσματα χωρίς οργανικούς διαλύτες που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, και μεθόδους σύνθεσης νανο-υλικών σε θερμοκρασία δωματίου χωρίς κατανάλωση ενέργειας.

Για το ερευνητικό του έργο ο Π. Αλεξανδρίδης έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις, όπως το Institute Lecturer Award από το Ιαπωνικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υλικών και το Faculty Early Carrier Development Award από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ. Ο Πασχάλης Αλεξανδρίδης έχει περισσότερες από 100 δημοσιεύσεις σε περιοδικά και 3.000 αναφορές, ενώ είναι κάτοχος έξι διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.

http://www.cbe.buffalo.edu/alexandridis.htm

β) Παύλος Ζ. Ελευθεριάδης, Λέκτορας του Τμήματος Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για τον τομέα των Κοινωνικών Επιστημών (κλάδος Επιστήμης του Δικαίου)

Ο Παύλος Ελευθεριάδης είναι Λέκτορας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης,του σημαντικότερου κέντρου φιλοσοφίας του δικαίου διεθνώς, και Fellow in Law στο Mansfield College. Υπήρξε επίσης Λέκτορας στο London School of Economics και Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Το δημοσιευμένο έργο του αφορά τη φιλοσοφία του δικαίου, το συνταγματικό δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο. Στη φιλοσοφία του δικαίου έχει εργαστεί πάνω στην έννοια του δικαιώματος και την εφαρμογή της στην έννοια της ιδιοκτησίας. Στο συνταγματικό δίκαιο έχει ασχοληθεί με τις φιλοσοφικές προϋποθέσεις του συνταγματισμού και το κράτος δικαίου.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο έχει εργαστεί σε συνταγματικά ζητήματα της κοινοτικής έννομης τάξης, όπως την αρχή της υπεροχής, την αρχή της άμεσης ισχύος, τα ατομικά δικαιώματα στην ΕΕ κ.λπ. Σε σειρά δημοσιεύσεων του έχει διατυπώσει τη θεωρία ότι η Ένωση δεν έχει συνταγματικό δίκαιο με την έννοια που έχει το κράτος, αλλά με την έννοια διεθνούς δικαίου χωρίς κυριαρχία - χρησιμοποιώντας την έννοια του "κοσμοπολιτικού δικαίου" που διατύπωσε πρώτος ο φιλόσοφος Immanuel Kant.

Έχει δημοσιεύσει εργασίες σε διακεκριμένα επιστημονικά περιοδικά στην Αγγλία, τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Έχει δημοσιεύσει στην Ελλάδα το βιβλίο "Συνταγματισμός και Πολιτικές Αξίες" (Εκδόσεις Σάκκουλας, Αθήνα, 1999).

http://denning.law.ox.ac.uk/members/profile.phtml?lecturer_code=eleftheriadisp

γ) Νεκτάριος Ν. Ταβερναράκης, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας Κρήτης για τον τομέα των Βιοϊατρικών Επιστημών (κλάδος Νευροεπιστημών)

Η ερευνητική δραστηριότητα της ομάδας του Νεκτάριου Ταβερναράκη στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας επικεντρώνεται σε δύο κύριες κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά τη μελέτη των μηχανισμών με τους οποίους το νευρικό σύστημα αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται ερεθίσματα από το περιβάλλον μέσω των αισθήσεων, και η δεύτερη την εξιχνίαση των διαδικασιών που ευθύνονται για τον εκφυλισμό και την νέκρωση των νευρικών κύτταρων όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, σε περιπτώσεις νευροεκφυλιστικών ασθενειών και κατά τη γήρανση.

Οι ερευνητικές προσπάθειες της ομάδας έχουν οδηγήσει στη αναγνώριση και τον χαρακτηρισμό γονιδίων τα οποία απαιτούνται για τη σωστή αντίληψη και αποθήκευση από το νευρικό σύστημα σειράς αισθητικών ερεθισμάτων όπως μηχανικά, χημικά και θερμικά ερεθίσματα. Ο εντοπισμός των γονιδίων αυτών αναμένεται να επιτρέψει την κατανόηση θεμελιωδών νευρικών μηχανισμών όπως αυτοί που είναι υπεύθυνοι για τις αισθήσεις της αφής, της ισορροπίας και της ακοής, καθώς και για τη λειτουργία της μνήμης.

Πρόσφατα ο Νεκτάριος Ταβερναράκης και οι συνεργάτες του αποκάλυψαν έναν από τους κεντρικούς μηχανισμούς εκφυλισμού και καταστροφής των νευρικών κυττάρων. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα το μικροσκοπικό νηματώδες σκουλήκι Caenorhabditis elegans ως πειραματικό σύστημα, κατάφεραν να απομονώσουν και να χαρακτηρίσουν δύο ομάδες γονιδίων τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στο νεκρωτικό κυτταρικό θάνατο. Η αποκάλυψη του μηχανισμού αυτού είναι εξαιρετικά σημαντική, αφού επιτρέπει πλέον την άμεση ανάπτυξη προληπτικών και θεραπευτικών μεθόδων, με σκοπό την αντιμετώπιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών και επεισοδίων.

http://www.imbb.forth.gr/worms

δ) Δημήτριος Σ. Ψάλτης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Arizona για τον τομέα των Θετικών Επιστημών (κλάδος Αστροφυσικής)

Η ερευνητική δραστηριότητα του Δ. Ψάλτη εστιάζεται σε θέματα Αστροφυσικής Υψηλών Ενεργειών και ειδικότερα στη μελέτη των ιδιοτήτων των αστέρων νετρονίων και των μελανών οπών - τα αστροφυσικά σώματα με την ισχυρότερη βαρύτητα στο Σύμπαν.

Τα τελευταία χρόνια, ο Δρ Ψάλτης και η ερευνητική του ομάδα υλοποιούν ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα με το οποίο επιχειρούν να επαληθεύσουν τη Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν σε συνθήκες πολύ διαφορετικές απ? ό,τι είχε γίνει δυνατό μέχρι σήμερα. Για το σκοπό αυτό επεξεργάζονται θεωρητικά μοντέλα αστέρων νετρονίων και μελανών οπών χρησιμοποιώντας υπερ-υπολογιστές (massively parallel computing) και συγκρίνουν τα αποτελέσματά τους με παρατηρησιακά δεδομένα από τους νέους δορυφόρους ακτίνων-Χ της NASA και της ESA.

Το σημαντικότερο αποτέλεσμα της έρευνάς τους είναι ότι η Θεωρία της Γενικής Σχετικότητας περιγράφει με ακρίβεια ακόμα και τα αστροφυσικά σώματα με την ισχυρότερη βαρύτητα. Αυτό το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει επίσης ότι η θεωρία για την εξέλιξη του Σύμπαντος είναι σωστή, τουλάχιστον από την εποχή που η ηλικία του σύμπαντος ήταν ίση με ένα εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου και έπειτα.

Όπως επισημαίνει ο Δ. Ψάλτης: "Καταφέραμε να αποδείξουμε ότι η θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Einstein περιγράφει τα φαινόμενα που συμβαίνουν γύρω από τις μαύρες τρύπες και τους αστέρες νετρονίων, με ακρίβεια που είναι τρισεκατομμύρια φορές καλύτερη απ' ό,τι ήταν δυνατόν έως τώρα. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο στόχο μας, που είναι να ανακαλύψουμε φαινόμενα τα οποία δεν προβλέπονται από τη θεωρία. Παρ' όλα αυτά, με τα αποτελέσματά μας επιβεβαιώσαμε την ακρίβεια των υπολογισμών για τα πρώτα στάδια της εξέλιξης του Σύμπαντος."

http://www.physics.arizona.edu/~dpsaltis/

www.ekt.gr, με πληροφορίες από Ίδρυμα Μποδοσάκη

Επιμέλεια: Μαργαρίτης Προέδρου