12/11/2009

Μια άγνωστη μέχρι τώρα σχέση ανάμεσα στη ρύθμιση του κυτταρικού μεταβολισμού και τη γήρανση ήρθε στο φως μετά από πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας (ΙΜΒΒ) και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Τα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο Nature, ένα από τα πιο έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, αναθεωρούν προηγούμενες απλουστευμένες αντιλήψεις για το πώς η γήρανση επηρεάζεται από τα γονίδια και το περιβάλλον.

Η γήρανση και οι παθολογικές καταστάσεις (νευροεκφυλιστικές ασθένειες, καρκίνος, καρδιοπάθειες κ.ά.) που τη συνοδεύουν, αποτελούν ένα από τους διαρκώς αυξανόμενους παράγοντες ανθρώπινης αναπηρίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Η κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών που ευθύνονται για τη γήρανση των κυττάρων και, κατ' επέκταση, ολόκληρου του οργανισμού, καθώς και η εξεύρεση τρόπων ελέγχου των μηχανισμών αυτών, αναμένεται ότι θα διευκολύνουν σημαντικά την ανάπτυξη αποτελεσματικών παρεμβάσεων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις μεγάλες ηλικίες.

Οι ερευνητές του ΙΜΒΒ Marta Artal-Sanz και Νεκτάριος Ταβερναράκης απέδειξαν, χρησιμοποιώντας ως πειραματικό σύστημα το νηματώδες σκουλήκι Caenorhabditis elegans, πως η λειτουργία των μιτοχονδρίων (οργανίδια των κυττάρων που λειτουργούν ως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας) ελέγχεται από συγκεκριμένες πρωτεΐνες ώστε να ρυθμίζεται ο μεταβολισμός κατά τη γήρανση. Οι ρυθμιστικές αυτές πρωτεΐνες των μιτοχονδρίων έχουν διπλό ρόλο: ενώ, κάτω από κανονικές συνθήκες, η απώλεια τους μειώνει τη διάρκεια ζωής, κάτω από συνθήκες στρες οδηγεί σε εξαιρετικά μεγάλη μακροζωία.

Είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται τέτοια αντιθετική συμπεριφορά μιας πρωτεΐνης η ενός γονιδίου σε σχέση με τη γήρανση. Όπως αποκάλυψαν οι ερευνητές, το παράδοξο αυτό οφείλεται στη διαφορετική επίδραση που έχει η λειτουργία των πρωτεϊνών αυτών στον κυτταρικό μεταβολισμό και την παραγωγή ενέργειας από τα μιτοχόνδρια κατά τη γήρανση, κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Συγκεκριμένες παρεμβάσεις, επομένως, είναι δυνατόν να έχουν έως και αντίθετα αποτελέσματα, σε διαφορετικά άτομα, ανάλογα με ενδογενείς ή εξωγενείς παράγοντες.

Επειδή ο βασικός κυτταρικός μεταβολισμός και η λειτουργία των μιτοχονδρίων είναι εξαιρετικά όμοια ανάμεσα στο Caenorhabditis elegans και στον άνθρωπο, είναι αναμενόμενο ότι οι διαδικασίες αυτές θα ρυθμίζουν κατά τον ίδιο τρόπο τη γήρανση στους δυο οργανισμούς. Συνεπώς, τα συμπεράσματα της μελέτης είναι καθοριστικής σημασίας για την έρευνα και την κατανόηση της γήρανσης στον άνθρωπο, καθώς και την αντιμετώπιση συνοδών νοσημάτων, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες, με στοχευμένες και εξατομικευμένες, πλέον, θεραπευτικές παρεμβάσεις.

www.ekt.gr, με πληροφορίες από ITE