04/10/2007

Ένα νέο ευρωπαϊκό ερευνητικό δίκτυο για την ανάπτυξη νέων αντικαρκινικών θεραπευτικών σχημάτων, με τίτλο "ONCODEATH-Sensitisation of solid tumour cells to death receptor related therapies" ξεκίνησε πρόσφατα τη λειτουργία του, με συντονιστή το Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΙΒΕΒ/ΕΙΕ).

Το ONCODEATH εξετάζει καινοτόμες προσεγγίσεις της μοριακής βιολογίας για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Στο δίκτυο, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τρία χρόνια με το ποσό των 2,5 εκατ. ευρώ, συμμετέχουν επιστήμονες από επτά χώρες, με διαφορετικές κατευθύνσεις όπως: μοριακή βιολογία του καρκίνου, γονιδιωματική, βιολογία κυττάρων και φαρμακολογία. Στους συμμετέχοντες φορείς περιλαμβάνονται σημαντικά εργαστήρια/ινστιτούτα για την έρευνα και θεραπεία του καρκίνου στην Ευρώπη.

Τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται αξιόλογες προσπάθειες προς την παραγωγή "έξυπνων" αντικαρκινικών φαρμάκων με μοριακή δομή που στοχεύει τα καρκινικά μόρια των ασθενών. Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Γονιδιακής Ρύθμισης του ΙΒΕΒ/ΕΙΕ μελετά ήδη τους μηχανισμούς της καρκινογένεσης και του κυτταρικού θανάτου (απόπτωσης) και έχει αναπτύξει νέες αντικαρκινικές προσεγγίσεις με "έξυπνα" μόρια, όπως το TRAIL.

Το ΤRAIL (Tumour Necrosis Factor Related Apoptosis Inducing Ligand) είναι ένας νέος αντικαρκινικός παράγοντας που μπορεί στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά ή/και συμπληρωματικά με τις υπάρχουσες και νέες στοχευμένες θεραπείες. Εφαρμογές μάλιστα του TRAIL στο εργαστήριο αλλά και σε έμβιους οργανισμούς είναι ιδιαίτερα επιτυχημένες και δίνουν ελπίδες για το μέλλον.

Το TRAIL είναι μια κυτοκίνη και το πλεονέκτημά του έναντι άλλων μορίων είναι ότι παρουσιάζει ενισχυμένη αποπτωτική δραστηριότητα στα καρκινικά κύτταρα ενώ τα φυσιολογικά είναι ανθεκτικά απέναντι σε αυτό. Δηλαδή το TRAIL "σκοτώνει" επιλεκτικά τα καρκινικά και όχι τα φυσιολογικά κύτταρα, με αποτέλεσμα λιγότερες παρενέργειες στους ασθενείς.

"Στα ποντίκια, τα οποία έχουν εμβολιαστεί με καρκινικά κύτταρα προερχόμενα από διάφορους ιστούς, το TRAIL προκαλεί σημαντική μείωση των όγκων, επισημαίνει ο Δρ Αλέξανδρος Πίντζας, επιστημονικός υπεύθυνος του Εργαστηρίου Γονιδιακής Ρύθμισης του ΙΒΕΒ/ΕΙΕ, όπου έχει ήδη δειχθεί η επιλεκτική δράση του TRAIL σε καρκινικά μοντέλα του καρκίνου του παχέως εντέρου του ανθρώπου. Η πρώτη φάση των κλινικών δοκιμών στον άνθρωπο παρουσιάζει ενθαρρυντικά αποτελέσματα τόσο για TRAIL και για τα μονοκλωνικά αντισώματα (ουσίες που στοχεύουν ειδικά κάποιο μόριο) που το μιμούνται, ενεργοποιώντας τους υποδοχείς του.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η κατανόηση του ιδιαίτερου μηχανισμού σηματοδότησης του TRAIL και των παραγόντων που τον επηρεάζουν θα βοηθήσει όχι μόνο στην προσπάθεια εύρεσης μιας ήπιας εναλλακτικής θεραπείας, που θα ελαχιστοποιεί την τοξικότητα απέναντι στα φυσιολογικά κύτταρα, αλλά πιθανώς και στη μελλοντική σχεδίαση εξατομικευμένων θεραπειών.

Όσον αφορά τη δημόσια υγεία, είναι προφανές ότι η βέλτιστη χρήση των νέων αυτών θεραπευτικών πρωτοκόλλων θα μετατοπίσει τη θεραπευτική έμφαση στα συγκεκριμένα αντικαρκινικά φάρμακα, με συνέπεια τον χαμηλό χρόνο παραμονής των ασθενών στο νοσοκομείο, χαμηλότερες δαπάνες και υψηλή αποδοτικότητα.

Όπως επισημαίνει ο Δρ Α. Πίντζας, οι επόμενες δράσεις του έργου ONCODEATH αφορούν τη κατανόηση του μηχανισμού δράσης του TRAIL, καθώς και την ανάπτυξη συνδυαστικών πρωτοκόλλων του TRAIL με άλλα στοχευμένα φάρμακα που θα δοκιμαστούν σε προ-κλινικά στάδια, με βάση τις αλλοιώσεις των γονιδίων ανά περίπτωση. Τα επιτυχημένα πρωτόκολλα θα μπορούν αργότερα να δοκιμαστούν σε κλινικές δοκιμές ασθενών που παρουσιάζουν τις ιδιαίτερες γονιδιακές αλλοιώσεις, με στόχο την εξατομικευμένη θεραπεία τους. Θα υπάρχει επίσης ενημέρωση για την πορεία των ερευνών κατά την τριετή διάρκεια του έργου

www.ekt.gr, με πληροφορίες από Εργαστήριο Γονιδιακής Ρύθμισης του ΙΒΕΒ/ΕΙΕ