13/12/2004

Αξιοσημείωτη επιτυχία σημείωσε η απονομή των φετινών βραβείων Descartes που πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου στη Πράγα. Ο φετινός διαγωνισμός των βραβείων Descartes που διοργανώνεται για πέμπτη συνεχή χρονιά ήταν διαφορετικός από τους προηγούμενους, καθώς για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε το βραβείο Descartes για την προβολή της επιστήμης. Το νέο βραβείο που έρχεται να προστεθεί στο ήδη υπάρχον για την επιστημονική έρευνα, αξίας 250 χιλιάδων ευρώ, εφεξής θα δίνεται σε μεμονωμένα άτομα ή οργανισμούς, οι οποίοι με τις ενέργειες και τις πράξεις τους αναβαθμίζουν το ρόλο των επιστημών και της τεχνολογίας στην αντίληψη του ευρωπαϊκού κοινού.

Τα βραβεία Descartes είναι μια πρωτοβουλία της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εντάσσονται στο πρόγραμμα "Επιστήμη και Κοινωνία" (Science and Society). Αποτελούν δε την ύψιστη διάκριση που απονέμει η ΕΕ για την επιστημονική αριστεία και συνεργασία. Έως σήμερα έχουν συμμετάσχει στο διαγωνισμό δεκάδες επιστήμονες και έχουν βραβευτεί 65 ερευνητικές ομάδες από 19 Ευρωπαϊκές χώρες.

Την εκδήλωση απονομής των βραβείων που πραγματοποιήθηκε στο Μεσαιωνικό Κάστρο της Πράγας παρακολούθησαν εξέχουσες προσωπικότητες της ΕΕ όπως ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τσεχίας Vaclav Klaus, ο Επίτροπος για θέματα Έρευνας Janez Potocnik, επιστήμονες, στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πλήθος δημοσιογράφων από όλη την Ευρώπη.

Dr Anders Karlsson

Το βραβείο Descartes για την επιστημονική έρευνα, συνολικής αξίας 1 εκατ. ευρώ, διεκδίκησαν οκτώ ερευνητικά έργα που επιδεικνύουν επιστημονική αριστεία στους τομείς της μηχανικής, πληροφορικής, φυσικής, χημείας και των επιστημών της υγείας, όπου συμμετέχουν ερευνητές από είκοσι διαφορετικές χώρες. Τα ερευνητικά έργα επιλέχθηκαν από ειδική κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους της ακαδημαϊκής και βιομηχανικής κοινότητας, καθώς και εκπρόσωπους δημοσίων φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Στην επιτροπή συμμετείχαν, από ελληνικής πλευράς, ο πρώην Πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Δρ Ίων Σιώτης και ο κ. Παντελής Κυριακίδης, από την Κύπρο, Αντιπρόεδρος του ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO).

Το φετινό βραβείο Descartes για την επιστημονική έρευνα απονεμήθηκε στα ερευνητικά έργα MBAD και QuComm που εντάσσονται στους τομείς των επιστημών της υγείας και της φυσικής:

Στο έργο MBAD συμμετέχουν ερευνητές από τη Φινλανδία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και τη Γαλλία, οι οποίοι μελετούν τους μηχανισμούς λειτουργίας των μιτοχονδρίων. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτών των στοιχείων που αποτελούν σημαντικά συστατικά των ανθρωπίνων κυττάρων, θα βοηθήσει στη καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών αλλά και στην αύξηση του προσδόκιμου όρου ζωής του ανθρώπου. Σύμφωνα με το συντονιστή του έργου MBAD, καθηγητή Howard Trevor Jacobs από το Πανεπιστήμιο Tampere της Φινλανδίας: «Το βραβείο Descartes έρχεται να επιβραβεύσει τη συλλογική εργασία μιας ομάδας ανθρώπων και όχι ενός μεμονωμένου ατόμου. Τα χρήματα του βραβείου θα χρησιμοποιηθούν προκειμένου να στηρίξουμε υποτροφίες που θα προσελκύσουν νέους και ταλαντούχους επιστήμονες από την Ευρώπη και από όλο τον κόσμο».

Στο έργο IST-QuComm συμμετέχουν ερευνητές από τη Σουηδία, τη Γερμανία, την Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελβετία, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, οι οποίοι μελετούν τη χρήση εφαρμογών της κβαντικής φυσικής στη μεταφορά δεδομένων. Τα μέλη του ερευνητικού έργου εκτιμούν ότι τα ερευνητικά τους αποτελέσματα μπορούν να οδηγήσουν σύντομα στη δημιουργία ασφαλών μεθόδων κρυπτογράφησης για τις τηλεπικοινωνίες. Σύμφωνα με τον υπεύθυνο του έργου καθηγητή Anders Karlsson από το KungligaTekniska Hogskolan (Royal Institute of Technology) της Σουηδίας: «Tο βραβείο Descartes μας παρέχει τη δυνατότητα να προβάλουμε την ικανοποίηση που νιώθουν οι ερευνητές όταν πραγματοποιούν μια επιστημονική ανακάλυψη και να δείξουμε ότι ένα επιστημονικό επίτευγμα έχει μεγάλο αντίκτυπο στην κοινωνία. Σήμερα η επιστήμη είναι όντως μια διεθνής, πολυπολιτισμική και κοινωνική δραστηριότητα».

Dr Wolfgang Heckl και Dr Peter Csermely

Για το βραβείο Descartes που αφορούσε στην προβολή της επιστήμης, η κατηγοριοποίηση των προτάσεων έγινε βάσει των διαφορετικών προσεγγίσεων, μεθόδων ή μέσων επικοινωνίας που προβάλλονται οι επιστήμες. Συνολικά κατατέθηκαν 47 προτάσεις, από τις οποίες 19 προκρίθηκαν στην τελική φάση του διαγωνισμού.

Στην κατηγορία «Επαγγελματίες ερευνητές προβάλουν την επιστήμη στο κοινό» βραβεύτηκαν ο Sir David Attenborough, μέλος της Royal Society, και ο καθηγητής Wolfgang Heckl από το Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian της Γερμανίας.

Ένας από τους μεγαλύτερους κινηματογραφιστές της άγριας φύσης, ο Sir David Attenborough θεωρείται πρωτοπόρος στο είδος του καθώς από το 1954 κινηματογραφεί, με τη χρήση πρωτοποριακών τεχνικών, άγνωστους κόσμους που έχουν αρχίσει πλέον να εκλείπουν. Στο ευρύ κοινό έχει γίνει γνωστός από τις ραδιοτηλεοπτικές παραγωγές που έχουν προβληθεί στο βρετανικό κανάλι BBC και τα πολυάριθμα βιβλία που έχει γράψει σχετικά με την άγρια φύση.

Ο καθηγητής Wolfgang Heckl αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού στη χώρα του τόσο από τους συναδέλφους του όσο και από το αναγνωστικό κοινό, για την ικανότητά του να προβάλλει περίπλοκα επιστημονικά θέματα με απλό τρόπο. Εμφανίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε τηλεοπτικές εκπομπές, εφημερίδες και περιοδικά, όπου καταθέτει την άποψή του σε θέματα έρευνας και τεχνολογίας. Μέσα από τη διδακτική του εμπειρία στο Κέντρο Αριστείας για τη Νανοβιοτεχνολογία που εδρεύει στο Μόναχο, ο Δρ Heckl συνειδητοποίησε ότι ο καλύτερος τρόπος για να εξηγήσεις δύσκολα επιστημονικά θέματα είναι να τα κάνεις κατανοητά στο κοινό.

Στην κατηγορία «Καινοτόμες δράσεις για την προβολή της επιστήμης» βραβεύτηκαν οι καθηγητές Peter Csermely και Ignaas Verpoest:

O Δρ Peter Csermely είναι ένας επιτυχημένος μοριακός ερευνητής στην Ουγγαρία. Το 1996 ίδρυσε την Ουγγρική Κίνηση Ερευνητών Μαθητών, η οποία μέχρι σήμερα έχει βοηθήσει επτά χιλιάδες μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να συμμετάσχουν στις καλύτερες ερευνητικές ομάδες της χώρας ως ισότιμα μέλη και να διεξάγουν αληθινά επιστημονικά πειράματα.

Ο Δρ Ignaas Verpoest, καθηγητής Μεταλλουργίας στο Πανεπιστήμιο Leuven του Βελγίου, ήταν ο εμπνευστής για τη δημιουργία μιας κινητής έκθεσης, η οποία θα ταξίδευε σε όλη την Ευρώπη και θα παρουσίαζε στο ευρύ κοινό τα νέα σύνθετα υλικά και τις εφαρμογές τους στη καθημερινή ζωή των πολιτών. Η έκθεση "Composites-on-tour" αποδείχθηκε επιτυχημένη, αφού κατά τη διάρκεια του 2002 φιλοξενήθηκε σε οκτώ χώρες και 40 ευρωπαϊκές πόλεις.

Στην κατηγορία «Επιστημονικό ντοκιμαντέρ» βραβεύτηκε το έργο "Face aux phasmes" του Γάλλου τηλεοπτικού παραγωγού Vincent Lamy. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στα 2,500 είδη ραβδωτών εντόμων που απαντώνται κυρίως στα τροπικά μέρη του πλανήτη.

Η νέα πρόσκληση υποβολής προτάσεων για συμμετοχή στα βραβεία Descartes για το 2005 θα δημοσιευθεί στις 15 Δεκεμβρίου 2004.

Επιμέλεια: Βασίλης Ντίνος